Een bezoek aan bepaalde winkels voelt als een bezoek aan een snoepwinkel. Een daarvan is Prins Kunstcentrum aan de Lange Herenstraat in Haarlem, een winkel met een breed assortiment kunstenaarsmaterialen. Onder normale omstandigheden – maar ook ten tijde van de huidige crisis – is Prins gelukkig drie dagen in de week geopend, van woensdag tot en met zaterdag. Prettige bijkomstigheid is het ‘schilderijtjes kijken’, dat een onderdeel vormt van het scoren van schildersspulletjes.

door Paul Lips

‘Geld maakt niet gelukkig’, riep ik laatst tijdens een zoom-sessie met kunstenaars. Eén van de kunstenaressen was dat niet met me eens. Marie-Thérèse Dijkman (www.marietheresedijkman.nl) stelde vast dat ze héél blij wordt als ze in staat is wat tubetjes verf aan te schaffen, om vervolgens verder te kunnen werken aan haar oeuvre, waarin de kwetsbaarheid van de mens centraal staat. Natuurlijk moet ik haar gelijk geven. Hoe heerlijk is het om te kunnen rondschuifelen in zo’n winkel, en alleen al kennis te nemen van alles wat er te koop is, al weet je dat dat jouw portemonnee te boven gaat.

Een flesje okergeel (acryl), daar kwam ik voor, die middag toen ik de zaak aan de Lange Herenstraat binnenwandelde. En passant bekeek ik de schilderwerken aan de wand. ‘F. v Kregten’, was rechtsonder gesigneerd op een doek met een kudde schapen. Zo te zien liep het tegen de avond op het schilderij. Fedor van Kregten (1871-1937) was een kunstenaar van naam in die tijd, legde Han Prins me uit. ,,Het schilderij is waarschijnlijk zo donker vanwege de nicotine.” Het zal gehangen hebben op plekken waar dikke wolken sigarenrook kunnen hebben gehangen.
Autodidact Van Kregten woonde bij Wierden en schijnt daar geleefd te hebben tussen het vee, min of meer in isolement. Vandaar dat hij niet zo bekend is. Maar als ik op vakantie zou gaan in eigen land zou ik graag oog in oog staan met een kudde schapen zoals hij die heeft vastgelegd. Of zoals Anton Mauve deed, bijvoorbeeld op het uit 1870 stammende doek ‘Thuiskerende schaapsherder’.

Mijn oog viel op een ander werkje. Abstract. Op hout geschilderd, liet Prins me zien. Kleuren als oranje, rood, oker, mintgroen. ‘G v V’, stond er rechtonder in de hoek. Maar dan moest je wel érg goed turen. De stijl deed denken aan die van de broers Van Velde. Bram en Geer.
De broers Bram en Geer van Velde ken ik voornamelijk van sfeervol, kleurrijk abstract werk. Ze waren bevriend met tal van kunstenaars, maar ook de van oorsprong Ierse schrijver Samuel Beckett, die we kennen van het absurde, wereldberoemde toneelstuk ‘Wachten op Godot’. Op internet lees ik dat Geer van Velde (1898-1977) is geboren in Lisse, en in de jaren dertig tussen de clochards in Parijs leefde, omdat hij uit huis was gezet omdat hij de huur niet meer kon betalen.
De Haarlemse kunstenaar Ronald Ruseler heeft op zijn weblog over de broers (en zus Jacoba) geschreven:
http://ronaldruseler.nl/wp-tekst/herstelde-stilte/

(en mocht deze link niet werken, tik dan in de woorden ‘Ronald Ruseler’ en ‘Hestelde stilte’)

Een bezoek aan Prins Kunstcentrum is hoe dan ook interessant en leerzaam. Ga er eens langs. Lange Herenstraat 24, Haarlem.

Hier een eerder artikel dat we maakten:
https://spaarnestroom.wordpress.com/2015/10/01/de-haarlemmer-olieverf-van-kunstcentrum-prins/ (mocht deze link niet werken, tik dan in de woorden ‘Spaarnestroom’ en ‘Prins Kunstcentrum’)

Ronald M. Offerman is overleden. Dichter, voordrachtskunstenaar, tekenaar/schilder, barman, maar vooral: Amsterdammer. Met name de gedichten die hij op Facebook publiceerde in de reeks ‘De Baarsjesman’ maakten grote indruk op de Haarlemse muzikant/dichter PM Delèfre.

door PM Delèfre

Dinsdagochtend 12 mei komt het eerste bericht, waar anders dan op Facebook. Ronald Offerman is overleden. Al snel volgen ontstelde antwoorden, vervolgberichten, een in memoriam-gedicht. Ontelbare reacties verschijnen onder het trieste bericht. Verslagenheid, dat is het woord dat past bij 12 mei 2020. Een dag eerder blijkt de geliefde dichter het tijdelijke voor het eeuwige te hebben verruild. Op Facebook bekijk ik zijn laatste gedicht.

Liefde in tijden van IX

De woorden komen langzamer
De zinnen vormen zich moeizaam uit
De afgesloten wereld
Ik bel mijn moeder, hoe gaat het?
Ik bel mijn zoon, hoe gaat het?
Ik vraag hoe het met jou gaat
Terwijl ik je koffie geef

Het gaat voor zover goed
Ik kijk uit het raam en zie de stille straat
Het nieuws is somber
Weer meer mensen ziek dood intensief care
Ik kreeg weer een paar keer te horen
Dat ik zulke droevige gedichten schrijf
Ik zou eens wat vrolijker moeten zijn

Waarom vraag ik me af,
De wereld is niet vrolijk

En daarbij niemand hoeft me te lezen

Ronald M. Offerman
Amsterdam 24-3-2020

Het is poëzie in eenvoudige, rake taal. Bondige zinnen. Vaak met een ironische of relativerende toon. In 2015 heb ik Offerman gezien en horen voordragen. Vanachter de toog van Café Eijlders in de Korte Leidsedwarsstraat, bij het Leidseplein. Vanouds een plek voor dichters en bohémiens. Het was de middag waar ‘Erotica! 150 erotische gedichten voor bijna niets’ werd gepresenteerd. Wijlen dichter/muzikant John F. Broekhuis was degene die me attendeerde op de dichtende barman. Met zo veel voordrachten werd het uiteindelijk een veel te lange, maar wel onderhoudende middag. Uiteraard is het geen sinecure om vijftig dichters te laten voordragen.

Jaren later, in het jaar 2019 – eigenlijk heel recent, zag ik zijn gedichten steeds vaker langskomen op Facebook. Ze gingen over het plein waar hij op uitkeek. Plaats van handeling: De Baarsjes. Offerman was naar die plek verhuisd. Hij dichtte over de vroege groenteman die zijn fruit uitsorteerde, de krantenjongen op zijn fiets, de bouwvakkers, de van regen glinsterende tramrails, moskeebezoekers, rokende dames op bankjes, nachtelijke dronken passanten. De geluiden die klonken – overdags, maar vaak ook ‘s nachts – beschreef hij. Stil was het bijna nooit.
De dagelijkse gedichten leverden een prachtige bundel op. Tot mijn vreugde dichtte hij ook over het versturen en het krijgen van post.

Brieven uit de Baarsjes

Er staat een brievenbus aan de
Andere kant van het plein
Ik kan hem zien vanuit mijn raam
Er lopen mensen door de sneeuw
Een man met een belangrijke tas
Een meisje in een blauwe jas
Met een man aan haar hand
Zij gooien brieven in de bus

Vroeger stuurde ik samen
Met mijn toen nog kleine zoon
Brieven naar ons zelf
Omdat we het zo verbazend vonden
Dat we dan post kregen
Een envelop met stempels
Vol met spannend nieuws
Berichten uit ons eigen huis

Ronald M. Offerman
Amsterdam 24-1-2019

Niet enkel in Amsterdam heeft Ronald M. Offerman fans. Ook in bijvoorbeeld Haarlem, Alkmaar, Leeuwarden. In een van zijn gedichten beschrijft Offerman hoe hij gaat optreden bij café Koekenbier tijdens de Reuring-poëziemiddag van Alja Spaan. En hoe blij hij is als hij aan het eind van de dag weer thuis op zijn eigen bank ligt. De Baarsjes als middelpunt van de wereld.

Santpoorter Remco van der Kruis bezocht in december van het afgelopen jaar een oudejaarsvoorstelling van Ronald M. Offerman in café Eijlders. ,,Een grote vriendelijke Amsterdammer die tijdens een voorstelling gedichten voordroeg en lukraak verhalen vertelde. ‘Lekkere Amsterdamse humor’, schreef hij bij de foto die hij postte. Vooral ook het onvervalste Amsterdams accent herinnert hij zich nog goed. En de magische sfeer in café Eijlders. De verlichting, de kunst aan de muur, de bediening waarbij je je bestelling op een dienblaadje krijgt aangereikt. ‘Ronald paste daar precies’.
Ook andere Haarlemmers beschrijven hun herinneringen. Jan Willem Reitsma, Vera West. Louis Pirenne herinnert zich hem van het buurtcafé Offerman. ,,Hij schreef toen al ‘versjes’, bromde hij, maar wilde die aan niemand laten zien.” Regionale dichters als Marten Janse en Esther Segaar beleefden mooie momenten tijdens gemeenschappelijke poëzie-optredens. Offerman trad zo nu en dan op met die andere – van oorsprong – Haarlemmer, gitarist Wouter Planteijdt, niet de eerste de beste.
Het zou me niets verwonderen als al die herinneringen, foto’s en poëzie uiteindelijk te boek worden gesteld, als eerbetoon aan deze bijzondere Amsterdammer, geboren in de Kinkerstraat.

In augustus 2019 viel de bundel ‘De Baarsjesman‘ op onze deurmat in Haarlem-Noord. ‘Met liefs uit Mokum‘, stond voorin geschreven. De enveloppe met afzender heb ik bewaard. Voor je weet maar nooit. Graag eindig ik dit zeer onvolledige stukje met een gedicht van zijn hand.

Koffie in de Baarsjes

Toeristen zijn net sprinkhanen
Dat sprak een man op het terras
Elke straat waar ik op de wereld kom
Vreten ze kaal. Zelf reisde hij ook veel
Maar dat was voor zijn werk, dat is anders
Dan moet je wel vliegen en zo

Ik reis steeds minder, enkel door mijn stad,
Door de Baarsjes, o ja morgen naar Alkmaar
Mijn voetstap zal niemand terug vinden
Al voel ik me opeens wel net Wibi Soerjadi
Als ik al de knoppen van mijn ook
Vervuilende elektrische apparaten bedien

Als je je fiets uit het rek pakt
Lijkt het soms wel of je Mikado aan het spelen bent
Alles smijten ze maar schots en scheef door elkaar
Zet ze recht en als je een ander zijn fiets om gooit
Raap hem dan verdomme op
Hoe moeilijk kan dat nou helemaal zijn

Weer kwaad om niets, roept mijn vrouw
Als je je energie niet kwijt kunt
Zet dan maar even koffie voor me…
Gehoorzaam als een hond
Slof ik naar de keuken

Ronald M. Offerman
Amsterdam 12-4-2019

Haarlemse Bianca van Houten (28) houdt zich bezig met fotografie en grafische vormgeving. Op haar eigen website zijn de door haar gemaakte portretten te zien, hetgeen zij beschouwt als de ‘ultieme vorm van beeld maken’. Ze deed een studie styling & vormgeving, en een jaar Fotoacademie. Na deels te hebben gewerkt in de horeca is ze sinds januari geheel voor zichzelf begonnen. Een aantal portretten zijn gelardeerd met ‘stories’, waarin de gefotografeerde persoon over zijn leven vertelt.

Hoe is de stemming?
,,Het gaat goed. Doordat ik voor mezelf ben begonnen ben ik in staat me op klussen te richten, en weet ik steeds beter wat ik wil doen. Door de situatie ben ik ook stilleven-achtige foto’s aan het maken. Vanuit huis. Met eenvoudige beelden. Maar het maken van portretten doe ik eigenlijk het liefst. Het is jammer dat ik dat nu bijna niet kan doen. Dus moet ik andere manieren vinden om mijn vak uit te oefenen.’’

Op je site zag ik ook foto’s die je maakt voor ‘Liefke Magazine’. Wat is dat voor magazine?
,,Een magazine dat zich richt op ‘slow living’. Dat noemen we ‘zachte media’. Het verschijnt vier keer per jaar en is niet een tijdschrift met schreeuwende kleuren en koppen, maar richt zich juist op de schoonheid van het alledaagse. Rust, eenvoud en natuur zijn de pijlers. Het is een blad zonder advertenties, met medewerkers die vrijwillig bijdragen leveren. Dat is een ander soort verrijking. Ik doe er ervaring mee op en ontmoet allerlei mensen. Daarnaast heeft het me ook weer andere klanten opgeleverd.’’

Die rust kun je ook terugzien in jouw portretten. Zoals de foto’s die je maakte van fietskoerier Jeroen, die zijn kantoorbaan opzegde om meer tot zichzelf te kunnen komen.
,,Haarlemmers zullen Jeroen vast wel eens hebben gezien op straat. Hij is wel een bekende fietskoerier, op zijn ligfiets. Dat vind ik het mooie van fotograferen. Dat je in een korte tijd iemand leert kennen. Het is altijd een momentopname. Toch neem ik er graag de tijd voor. De vorm van een portret vind ik mooi, omdat het weergeeft hoe iemand is. Op het ogenblik dat de spanning wegvalt, dan moet je de camera laten klikken. Maar voordat je zover bent kan dat wel een paar uur duren. Soms zijn het toevalligheden.’’

Waar groeide je op?
,,In de bomenbuurt, Haarlem-Noord. Vader, moeder en een oudere zus. Een fijn en rustig gezin. Ik denk dat ik dat creatieve van mijn moeder heb. Die was altijd bezig met het maken van kleding, en leerde me vrij te zijn. Ik denk dat ik ook wel veel vrijheid kreeg. Op het Mendelcollege had ik interesse voor de creatieve vakken, zoals kunstgeschiedenis. Me bezig houden met styling en vormgeving was dan ook een logische stap.’’

Lukt het om in deze moeilijke tijd in je levensonderhoud te voorzien?
,,Ik kan met weinig toe. Ik koop alleen dingen die ik écht nodig heb, of die me blij maken. Daar ben ik vrij kritisch in. Als ik de stad in ga ben ik vooral op zoek naar beelden en interessante mensen om te fotograferen. Ik hoef niet zo nodig allerlei tassen of garderobes aan te schaffen.
Het mooie van de straat op gaan en zoeken naar geschikte mensen om te fotograferen, is dat je er bepaalde figuren uit kunt pikken. Authentieke, eigenzinnige figuren, die hun leven op eigenzinnige wijze vorm geven. Die gewoon doen wat ze doen. Zich weinig aantrekken van het kapitalistische systeem waar we met z’n allen in verdwaald zijn. Als fotograaf kom ik regelmatig op onverwachte plekken. Dan kan bij iemand thuis zijn, maar ook in bijvoorbeeld Lokaal in de Koningstraat, waar singer-songwriter Dan German zijn liedjes schrijft. Daarnaast heb ik ook opdrachtgevers, zoals koffie- en theespeciaalzaak Simon Lévelt, die zich richt op een nieuwe beeldtaal om mee naar buiten te treden.’’

Fotografen die je bewondert?
,,Stephan Vanfleteren, die je kunt kennen van zijn werk voor Volkskrant Magazine. En Robin de Puy, die een roadtrip op de motor maakte door Amerika. Allebei zijn ze bekend van hun portretten, maar leggen ook prachtige, soms troosteloze landschappen vast. En Annemarieke van Drimmelen. Zij fotografeert met name mode, maar dan op een manier die mij aanspreekt. Haar werk draagt een heel natuurlijk handschrift, subtiel en ook absoluut een voorbeeld van die momenten voor en na, waar we het over hadden, van de toevalligheden. En een gevoel van intimiteit, in plaats van het afstandelijke en grootse wat je veel in modefotografie ziet.’’

Tot slot, van welke muziek hou je?
,,Een echt genre of één artiest heb ik eigenlijk niet. Qua muziek heb ik een brede interesse. Dat heb ik denk ik vooral van mijn vader, een echte muziekfreak. Een artiest die ik erg waardeer is Wende Snijders. Zoals haar album ’Mens’, met bijzondere teksten en muziek. Ze beweegt zich in allerlei werelden. En zo’n lied als ‘Iron sky’ van Paolo Nutini, dat gaat over het terugeisen van je vrijheid.’’

INTERVIEW: PAUL LIPS
FOTOGRAFIE: BIANCA VAN HOUTEN

NB: vanwege de coronacrisis vond dit interview plaats op gepaste anderhalve meter afstand, op een bank in de zon in het Frederikspark te Haarlem.

biancavanhouten.com

De dag beginnen is in deze verwarrende tijd voor sommigen extra lastig. Ga je in je joggingbroek naar je werk (thuis) of in driedelig kostuum? Begin de dag daarom met een dansje, is het devies van Karin de Jongh uit Santpoort Zuid. Even bellen.

Begin de dag met een dansje, begin de dag met een lach.
Want wie vrolijk kijkt in de morgen, die lacht de hele dag.
JA… die lacht de hele dag!
Het lied was tien jaar lang te horen op 3FM in de ochtendshow bij Giel Beelen. Toen hij verkaste naar Radio Veronica vond Beelen het welletjes. Maar tijden veranderen. En nu, in deze vreemde periode, heeft de radiopresentator besloten het lied opnieuw dagelijks te laten horen.

Goed en positief nieuws dus, vindt Karin de Jongh. ,,Juíst in deze sombere tijd, waarin heel veel mensen het moeilijk hebben. Er is een filmpje van een uitzending waarin Giel zich hardop afvraagt of-ie dat wel weer zou moeten laten horen, dat lied. En dan zegt-ie vervolgens: ‘Nu ik het weer hoor word ik er toch wel weer een beetje warm van’. Dat is toch hartstikke leuk?’’

De muziek van het lied werd geschreven door Cees West, Karin tekende voor de tekst. ,,Een simpele, positieve boodschap. Die eigenlijk in het hele leven geldt. Wie vrolijk kijkt in de morgen, die lacht de hele dag.’’

Toch zullen velen momenteel niet altijd de dag met een lach beginnen. Hoe positief de instelling is, voor veel mensen staat het water aan de lippen. Mensen die al een aantal weken geen stuiver verdienen. Niet in aanmerking komen voor steun van de overheid. De coronacrisis trekt een verwoestend spoor door het land en de economie.
Met haar eega Cees West en dochters Julia en Vera West vormt Karin de Jongh het familiebedrijf Jingo! Gespecialiseerd in afscheidsmusicals voor leerlingen van groep 8. Ook bij Jingo! rinkelt de kassa niet meer.

,,De scholen bestellen momenteel geen musicals meer bij ons. Maar toch belde er laatst een onderwijzeres die werkzaam is op Texel. ‘Ik ga er tóch een bestellen’, zei ze. ‘Ik weet niet hoe het allemaal maar lopen, maar misschien kunnen we het dan digitaal instuderen.’ Voor ons is zo’n bestelling heel positief. Die mevrouw heeft een hele leuke musical besteld: ‘Het spoor van bijster’, over een spannend schoolreisje waarbij de meester de kinderen een poets gaat bakken.’’
De familie West is er niet eentje om bij de pakken gaat neerzitten. Dochters Julia en Vera hebben het goedlopende kunstbedrijf Artwise, waarmee creativiteit wordt bijgebracht aan jong en oud. De cursussen worden momenteel digitaal gegeven.

Daarnaast maakt Vera West vanuit huis allerlei dancemixes, en nodigt vrienden en familie uit om daar op te dansen. Karin de Jongh: ,,Op een van die filmpjes zie je mij en Cees ook in de tuin dansen. Dan denk ik bij mezelf, ‘wil ik dit allemaal wel op Facebook?’, maar dan moet ik er toch weer om lachen.’’
Iedereen kan iemand opgeven voor ‘Begin de dag met een dansje’, in de ochtendshow van Giel Beelen. Via de site van zijn ochtendshow lees je hoe het werkt.

www.radioveronica.nl/ochtendshow-met-giel

www.jingo.nl

,,We besloten elke vrijdag een demo online te zetten. Onder de noemer ‘Isolation Hurricane’.’’ Jurriaan Kurpershoek is frontman van de Haarlemse band Operation Hurricane en overweldigd door de respons die er volgde op een oproep om mee te doen met de derde editie van het speciale project, dat wekelijks te volgen is via de Facebookpagina van de band.

Voor velen is het fenomeen ‘coronacrisis’ iets dat je volledig uit je dagelijkse routine haalt. Door die verplichte afstand, en het dringende verzoek om zo veel mogelijk thuis te blijven ligt vereenzaming op de loer, merken ook de leden van Operation Hurricane.

Met de band – die veel optreedt – ging het juist lekker. Het trio maakt een mix van grunge, prog, punk en pop, en noemt dat zelf ‘pseudo-grunge’. In de Amsterdamse zaal Cinetol zou op 27 maart een single-release plaatsvinden. Die moest worden afgeblazen vanwege de coronacrisis, die de samenleving in alle geledingen diep raakt.

,,We weten dat veel ouderen in isolement raken door deze crisis. Maar wij horen van allerlei kanten dat die ‘coronadepressie’ vooral ook bij jongeren optreedt, en leidt tot vereenzaming.’’
Sinds enkele weken is het project ‘Isolation Hurricane’ in het leven geroepen. Elke vrijdag een filmpje op Facebook, met (in de slaapkamer) los van elkaar gemaakte opnamen door Jurriaan Kurpershoek, bassist Jari Stoppelenburg en slagwerker Max Coenders. Voor de derde demo werd een oproep gedaan via Instagram aan vrienden, fans en medemuzikanten.

Jurriaan Kurpershoek: ,,We hebben gevraagd of iedereen één noot wilde zingen uit de toonladder van G. We waren echt verrast dat er zesendertig filmpjes binnenkwamen. Die moest ik allemaal in korte tijd zien te verwerken in de clip. Er waren momenten dat ik dacht ‘waar ben ik aan begonnen’. Alles moest ingepast worden in het totale arrangement van het liedje. Afgelopen donderdag ben ik tot vier uur ’s nachts doorgegaan. En toen meteen vrijdagochtend weer de laatste puntjes op de i zetten.’’ Op Facebook is het sfeervolle lied te zien en te horen.

‘None the lonely’ begint met de opgenomen stemmen. Zang en gitaar vallen in, bas en slagwerk volgen. ,,Met de tekst willen we een positieve boodschap overbrengen. Hoewel iedereen alleen is, hoeft niemand eenzaam te zijn’.

Tekst: PAUL LIPS

Operation Hurricane op Spotify:

https://open.spotify.com/artist/3rDwL4SWLYF7tXj8pMSkzg

Het zou gezellig worden. Het zou druk worden. De Grote Paasvarkenshow met werk van dertig kunstenaars en een potje ruige irrational rock ’n roll, in en om het Slachthuis aan de Oorkondelaan. Met daarnaast een Voorjaarsmarkt, optreden van skaformatie The Bouncers en veel kinderactiviteiten. Kortom veel reuring. De coronacrisis gooit echter roet in het eten.

Een evenement in de sfeer van de illustere ‘Pa’s Meubelshow’, zoals die in het verleden werd gehouden in gebouw de Phoenix en het Jan en Piet Museum. Kunst, camp, kitsch, rock ’n roll, theatrale acts, voor elk wat wils, maar vooral met een knipoog naar het paasfeest.
Haarlems Welvaren heet de organisatie die de voorjaarsmarkt zou organiseren. Wellicht wordt de markt verplaatst naar een later tijdstip. Maar Pasen kun je eigenlijk niet naar een later tijdstip verplaatsen, tenzij je Pasen en Pinksteren op één dag wilt laten vallen.

‘La promenade de la reine’, (c) Hans Duivenvoorden

Een van de kunstenaars die zouden deelnemen aan de Paasvarkenshow is Hans Duivenvoorden uit Hillegom. Hij zette de bijdrage die hij zou leveren op Facebook: ‘La promenade de la reine’.
Links is een dame te zien met een koninginnekroon op het hoofd. Een voile bedekt de ogen enigszins, tot de neus. Ze is naakt, op nylonkousen (hold-ups) en hoge hakken na, onder haar borsten bevindt zich een ondersteunende, blauwe ceintuur. In haar rechterhand met gelakte nagels houdt ze tussen wijs- en middelvinger een glas wijn vast, maar de kleur van die wijn is zo licht dat het ook grenadine rood zou kunnen zijn.
Ze maakt een wandeling met een varken, een beest dat ze aan een lijntje houdt. Alsof ze de hond uitlaat en even een frisse neus aan het halen is.
In het decor hangt een jezusfiguur aan een kleerhanger. De benen gespreid, die door weegschalen worden ondersteund. Een lendedoek draagt de religieuze figuur niet. Zijn geslacht is waar te nemen, en bevindt zich in kennelijke staat van verstijving.
Je komt ook niet elke dag zo’n varkenuitlatende koningin tegen. De vraagt rijst op wie deze dame is, en wie zij uitlaat. Als het de koningin van ons land is, dan ligt majesteitsschennis op de loer. Je kunt fantaseren over wie symbool staat voor het varkentje dat niet al te ontevreden naast haar wandelt.

Het schilderij is natuurlijk een knipoog naar een beroemd werk van Félicien Rops (1833-1898), de Belgische meester van de satanische prentkunst. Hij beeldde vrouwen niet zelden af in benarde posities. Vastgebonden, getuchtigd of anderzijds seksueel geprikkeld. Op dit schilderij in waterverf en gouache is het de vrouw die de man – als varken verbeeld – domineert.
Lieden die dachten dat we het corona-varkentje wel even zouden wassen lijken ongelijk te krijgen. Stemmen gaan op om goed na te denken over hoe de wereld er na de crisis uit zou moeten gaan zien. Over hoe we om moeten gaan met hebberigheid, vervoer als vliegtuig en auto, alsook de intensieve veehouderij.

PAUL LIPS

Hou voor de toekomstige evenementen de website van het Slachthuisterrein in de gaten:

http://www.slachthuisterrein.nl

Op het Instagram-account van de Haarlemse beeldend kunstenaar Lenneke Overmaat verscheen ineens een foto van haar zogeheten ‘corona-diary’, teksten en tekeningetjes op een rol keukenpapier. Een kunstzinnige werkwijze om de huidige, verwarrende periode vast te leggen. Reden om even te bellen.

door Paul Lips

,,Ja, ik ben een corona-dagboek begonnen. Ik beschrijf mijn dagelijkse belevenissen over hoe ik de coronacrisis ervaar. Soms zijn dat persoonlijke mijmeringen, maar ook dingen die ik tegenkom in de actualiteit van de dag. Over deze vreemde periode waar we in zijn aangeland.’’

Lenneke Overmaat is autodidact. Ze combineert kunst met haar werk als communicatieadviseur. Overmaat maakt deel uit van het Garenkokerskollektief en exposeert regelmatig, ook buiten Haarlem. Hoe kwam ze op het idee om een rol keukenpapier te gebruiken?

,,Toen de maatregelen werden genomen nadat de coronacrisis was uitgebroken, begonnen allerlei mensen te hamsteren. Toiletpapier was schaars, dus wij kochten grote rollen keukenpapier in. Echt maatje XL. Op een gegeven moment was toiletpapier weer voorradig en toen zaten we met dat keukenpapier. Zo kwam ik op het idee om dat te gebruiken. Het is dun papier, zodat er goed op valt te schrijven en te tekenen. Bij van dat dikke papier gaat de inkt snel vervloeien. Het is een enorme rol, ik denk wel vijftig meter, dus ik kan voorlopig vooruit. Tegelijkertijd is het kwetsbaar materiaal. Het vergaat natuurlijk ooit een keer.’’

,,Tot mijn achttiende jaar hield ik een dagboek bij. Na zoveel jaar doe ik dat dus wéér. Het zijn eigenlijk brieven. Ik heb er een titel voor bedacht: ‘Coronabrieven aan mijn overleden vriendin Els’. Zij overleed anderhalf jaar geleden. Ik denk bij mezelf: stel je voor dat zij zou ontwaken, en dit allemaal mee zou maken. ‘Je moest eens weten’, denk ik dan.’’
,,De teksten lardeer ik met tekeningetjes. Eigenlijk vind ik dat ik niet kan tekenen. Ik doe het op mijn eigen manier. Telkens als ik een wandeling maak in de natuur en – op gepaste afstand – gesprekken voer met vriendinnen of vrienden, inspireert me dat om verder aan het corona-dagboek te werken.’’

Meer werk van Lenneke Overmaat is te zien via de website
www.lennekeovermaat.nl

Een ontmoeting op gepaste afstand bij het zonovergoten, verlaten terras van Dreefzicht/La Place in de Haarlemmerhout. Cilia Tel en Willemijn Faber van kunstinitiatief Artvark delen kunstboekjes uit. Op het omslag is een kunstzinnige impressie van het Spaarne te zien, de bladzijden zijn nog leeg. ,,Maar die mogen Haarlemmers dus zelf artistiek gaan invullen’’, aldus het duo.

door Paul Lips

Aanleiding is het 775-jarige jubileum van de stad Haarlem. Zoveel jaar is het alweer geleden dat de stadsrechten werden verkregen. ,,Maar we zijn al wat langer bezig hè’’, merkte een collega-journalist onlangs snedig op. De stad als Spaarnestad bestaat uiteraard al langer. Hoe dan ook, het jubileum mag gevierd worden, hetgeen ook op verschillende manieren vorm zal worden gegeven. Eén van die feestelijkheden is het project ‘Haarlem en ik’, bedacht door Artvark (Willemijn Faber en Cilia Tel) en Eric Coolen (illustrator), Anouk Rosenhart (beeldend kunstenaar) en Bies van Ede (auteur).

De bedoeling is dat Haarlemmers een bijdrage leveren aan een bibliotheek van ‘leporello’s’ (zigzag-boekjes), die samen één kunstwerk vormen. Museum Haarlem zal vanaf eind van het jaar telkens een van de inzendingen in een vitrine tentoonstellen.
,,Eigenlijk lopen we nu een beetje voor de troepen uit’’, legt Cilia Tel uit. ,,We wilden de lege boekjes verspreiden via bijvoorbeeld de bibliotheken, maar die zijn noodgedwongen dicht nu. Het is de bedoeling dat het een project voor álle Haarlemmers is. Vijftienhonderd boekjes willen we verspreiden. The sky is the limit.’’

Willemijn en Cilia zijn enthousiast over het project. ,,Het is toch fantastisch dat zo’n door jou gemaakt kunstboekje in de collectie van Museum Haarlem wordt opgeslagen, en dat volgende generaties daar kennis van kunnen nemen? Bij wijze van spreken over honderd jaar!’’
Officieel zijn de lege zigzagboekjes vanaf 1 mei verkrijgbaar, maar vanwege de coronacrisis is het duo alvast begonnen met de verspreiding. De vraag is enorm. Vandaar dat op deze dinsdag in april alvast een deel van de – door de Haarlemse boekbinderij Voetelink vormgegeven – lege boekjes worden uitgedeeld. Kunstenaar Wendy Tjalma en dichteres Maria van Oorsouw zijn er als de kippen bij om een exemplaar te scoren.

,,Het mag een kunstwerk zijn, maar ook een gedicht of een lied’’, legt Cilia Tel uit, terwijl ze het exemplaar van Piet Zwaanswijk toont, die er als eerste eentje inleverde. Willemijn Faber: ,,Iedereen mag gewoon een foto van zijn of haar gemaakte exemplaar online zetten hoor, daar doen we niet moeilijk over. Draag een steentje bij, is het motto.’’
Cilia: ,,We hebben al wat fondsen gevonden die het project ondersteunen. Maar het project ‘Haarlem en ik’ gaat hoé dan ook door. Eigenlijk begint het een beetje uit de klauwen te lopen. Moet je kijken wat Jacobien de Rooij heeft gemaakt. Haarlems zonlicht en Haarlems maanlicht, licht dat op een muur in haar atelier weerkaatst. Uitgevoerd met pastel.’’

Binnenkort volgen meer uitdeelmomenten, op verschillende plekken in de stad. Alles is te lezen en te zien via ‘Haarlem en ik’ op Facebook en Instagram. Ook via de Artvark-accounts.

www.artvark.nl

De zon schijnt en het is de bedoeling de moed er in te houden. Een goede gelegenheid om een onheilspellend lied aan te prijzen, van een Haarlemse band. VOZ is de naam. ‘Vertrek’ heet het intrigerende nummer en het is te vinden op spotify en youtube.

door Paul Lips

Maandag. Via het journaal hoor ik een oproep van de organisatie die zich hard maakt voor ‘belangenbehartiging van componisten, tekstdichters en muziekuitgevers op het gebied van muziekauteursrecht’.

‘Draai muziek van Nederlandse bodem’, luidt de oproep. Zodat de aan huis gekluisterde artiesten daar ook nog een stuivertje van kunnen meepikken. Aanleiding om de spot te richten op de Nederlandstalige indiepopband VOZ, die eind februari jongstleden de single ‘Vertrek’ presenteerde.

Onheilspellend dus, dat is het woord dat bij dit lied past. Na enkele aanslagen op de elektrische gitaar volgend de openingsregels:
… je weet het is klaar
je hoort de woorden
splinters van steen
die je doorboren…

Splinters van steen, ik had daar eigenlijk nog nooit van gehoord. Houtsplinters of glasscherven, daarvan is bekend dat ze flink wat schade kunnen veroorzaken. Splinters van steen lijken me genoeg om je hart te doorboren. Zeker als het ‘klaar’ is.
Vervolgens verschijnt – onder een fraaie laag percussie – een zwerm spreeuwen in beeld, een zwerm die ‘oplost’ boven de velden. Je ziet ze wel eens aan de horizon, zo’n zwerm vogels een waar ballet opvoeren. Des te mooier de avondlucht, des te mooier de show, schijnt het.
Maar daar heeft de hoofdpersoon in dit lied weinig aan. Die heeft zojuist een laatste slok wijn genuttigd. Hij weet: het glas is leeg. Leeg, dus niet meer halfvol. Naar buiten dan maar, waar het duister inmiddels is ingevallen. Er zit niets anders op: naar buiten. ‘Een zucht koude wind / tilt je op‘. Loskomen van de grond.

Stapvoets door het donker, ‘in je nachthemd over straat’. Vooral dat nachthemd intrigeert. Het zou een beeld kunnen zijn zoals kunstenaar Teun Hocks ze maakt: een heerschap dat in nachtkleding dwaalt door het donker. Altijd in z’n eentje, waarbij hij zichzelf vaak in een onmogelijk lastig parket heeft gebracht. Met een kaarsje in je pyjama over een nachtelijk paadje van het ene huis naar het andere, terwijl je hoed ook nog eens afwaait. Op je verjaardag met een feestmutsje op geblinddoekt ronddwalen… over het maanoppervlak.

Optredens voor de band VOZ staan gepland, ook als onderdeel van de Haarlemse PopScene On Tour. De eerstkomende gigs zullen waarschijnlijk uitgesteld moeten worden. De website in de gaten houden dus.

https://www.showcase.fm/voz