Haarlemse Mirna Ligthart is storyteller en filmmaker. Ze is gespecialiseerd in het maken van beeldverhalen, waarbij het publieke domein wordt verbonden met kunst. Mensen van alle leeftijden leren kijken, op onderzoek uit laten gaan, hun verhaal laten vertellen en met elkaar in verbinding stellen. Zo doet Ligthart dat met haar eigen Studio Beeldrijk. Ze is betrokken bij tal van producties en organisaties, zoals eerder het succesvolle project ‘BuurtBlik’, dat ze uitvoert met collega Marieke Boon.
door Paul Lips
Hoe is de stemming en waar werk je momenteel aan?
,,De stemming is uitstekend. Momenteel werken we aan een contextprogramma bij de voorstelling ‘Drie Zusters‘ van regisseur Eline Arbo, gebaseerd op het stuk van Anton Tsjechov uit 1900. Een Toneelschuurproductie die vanaf 24 oktober in de grote zaal te zien zal zijn. Een stuk over drie vrouwen die wonen in een boerengehucht op het platteland, maar er naar verlangen om naar de grote stad Moskou terug te keren. Ze dromen van een ander leven maar ze komen niet tot actie. Eline Arbo heeft momenteel veel succes met haar voorstelling ‘Weg met Eddy Bellegueule‘ en weet stukken zo te bewerken dat ze actuele maatschappelijke thema’s scherp aansnijden, in dit geval de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.’’
Wat is een contextprogramma?
,,Dat zijn ‘social labs’, waarmee de Toneelschuur verschillende Haarlemmers op een actieve manier betrekt bij de (maatschappelijke) thema’s uit hun voorstellingen. Met een uiteenlopende groep vrouwen – de jongste is 18 en de oudste 93 – onderzoeken wij in dit zogenoemde ‘Red(actie)lab’ vragen als ‘Waar was jij rebels en gaf je gehoor aan datgene waar je van droomt of voor wil strijden?’ Dus niet te blijven hangen in dromen zoals die Drie Zusters, maar daadwerkelijk stappen zetten of je stem verheffen. In de groep zit bijvoorbeeld een vrouw uit Syrië, die in 2015 in Haarlem is komen wonen. Zij heeft Arabische taal gestudeerd en had een belangrijke maatschappelijke functie in Aleppo maar hier kan ze daar vooralsnog weinig mee. Ze vraagt zich af hoe ze hier van betekenis kan zijn. Dat verlangen is zo groot. Omdat ze meedoet in dit lab levert dat, naast het uitwisselen van verhalen en het werken aan een tentoonstelling, nieuwe contacten en netwerken op.”
De voorstelling gaat eind oktober in première. En het contextprogramma?
,,Het wordt een tentoonstelling met tekeningen, foto’s en podcasts, die op 23 oktober feestelijk wordt geopend. Tijdens de periode dat de voorstelling in de Toneelschuur te zien is kunnen bezoekers de resultaten zien. Maar er komt ook informatie vrij via de site van de Toneelschuur. De verhalen halen we op aan de hand van teken- en schrijfopdrachten onder leiding van Eva Durlacher van Gouden Boeken. Dat levert prachtig werk op en verhalen die diep verankerd zijn in iemands leven, identiteit en dromen.’’
We zitten midden in de coronacrisis. Hoe was het voor jou als zzp’er? Was je in staat om je staande te houden?
,,Ik heb de broekriem wel behoorlijk aan moeten snoeren hoor. Vier projecten waren klaar om te beginnen, toen ze half maart allemaal werden uitgesteld. Mijn werk gaat natuurlijk over het verbinden van mensen, en dat werd ineens behoorlijk lastig. Gelukkig kunnen we nu weer steeds meer verder met de projecten, uiteraard coronaproof.”
BuurtBlik was en is telkens weer een succes…
,,Waarbij ouderen op stap gaan met microfoon en camera en allerlei interviews doen. Een prachtige manier om ouderen met elkaar te verbinden en eenzaamheid te bestrijden. Op reportage gaan en zien wat er allemaal nog te beleven valt en op welke manier je tot op hoge leeftijd verbonden kan blijven met de wereld om je heen. In Haarlem zijn er veel welzijnsorganisaties en voor hun was het een eye-opener om op deze participatieve manier met hun deelnemers en met elkaar te werken. Met behulp van dit soort sociale projecten komen steeds meer ouderen én organisaties in verbinding met elkaar. Je zou het kunnen zien als een andere benadering van zorg en participatie. We proberen te laten zien dat je zélf mede onderdeel kunt zijn van de oplossing. Met mijn vaste collega Marieke Boon trek ik nu ook Heemstede in voor een BuurtBlik-project. BuurtBlik zorgt voor ontwapening. Een van mijn buurvrouwen in de Leidsebuurt bijvoorbeeld zegt dat haar leven er wezenlijk door veranderd is. ‘Vóórdat ik met BuurtBlik meedeed zat ik in een doosje’, zei ze me laatst.”
,,In Amsterdam Nieuw-West doen we een project dat lijkt op BuurtBlik. Met senioren maken we films over wat er toe doet als je ouder wordt. Thema’s als digitale verbondenheid of de manier waarop ouderen bijdragen aan leefbaarheid in de wijk komen aan bod. De ouderen vormen een zogenaamde stadsredactie. De films worden onder andere vertoond op locaties van de projectpartners zoals de OBA en New Metropolis.”
Waar groeide je op?
,,Ik ben geboren in Amsterdam en opgegroeid in Abcoude. Ik ging in Amsterdam naar de middelbare school, het Montessori Lyceum. Ik kreeg veel vrijheid. Ik was individueel en zelfstandig. In die tijd heb ik geleerd om goed te plannen. Ik was ook actief in het jongerencentrum van Abcoude. ‘Tumult’ heette dat. De programmagroep, de bargroep, de publiciteitsgroep, ik heb overal in gezeten. Bandjes boeken enzovoort, of een politieke avond over Chili organiseren. Ik kwam daar vanaf m’n veertiende.”
,,Op school was ik geïnteresseerd in filosofie, dat had ik ook als examenvak. Toch werd het Nederlands wat ik ging studeren. Ik koos de richting Publicistiek. Het leek me leuk om iets te gaan doen met documentaire. Ik liep stage bij film- en documentairemaker David Blitz. Na mijn studie kon ik aan de slag bij documentairemaker Frans Bromet. Een eigenzinnig iemand die zijn eigen pad loopt in de documentairewereld. Maar iemand die óók veel vertrouwen geeft. Hij gaf mij als editor volledige vrijheid. Dan moest ik 25 uur materiaal monteren tot een verhaal van anderhalf uur en pas op dat moment kwam hij er weer bij om mee te kijken. Van hem heb ik geleerd om te denken in verhalen, verhalen zoeken en vertellen.”
En je fotografeert ook nog?
,,Stillevens vind ik mooi om te maken. Van uitgebloeide bloemen en ‘dode natuur’ die ik tijdens mijn tochten door de natuur verzamel. ’Nature mort’, of zoals ik het noem: Stil Leven. Heerlijk stil in een wereld die veel geluid maakt.”
Van welke muziek hou je, welke clip kunnen we tot slot van dit artikel plaatsen?
,,Stromae: ‘Papaoutai’. Ik vind dit een interessante artiest en een prachtige clip. En ik vind het heel mooi hoe hij dit thema, het verlangen naar een aanwezige vader, vorm geeft. Dat raakt me.”
,,Daarnaast de aria ‘When I Am laid In Earth‘ uit de opera ‘Dido en Aeneas‘ van Purcell. Vertolkt door Jessye Norman. Zo ontzettend mooi en hartverscheurend. Met het koor waar ik in zing hebben we ook stukken gezongen uit ‘Dido en Aeneas’. Zó fijn om samen te zingen!”
Mooi portret van Mira Ligthart:-)