5 mei 1985: Bevrijdingspop Haarlem op de kaart – en waarom was die editie nou zo leuk? Rob Haverkamp vertelt (‘Het was zo’n dag dat alles klopte’) – en Ron de Gruyl spoort de bijbehorende foto’s op

Het vieren van de vrijheid ‘zonder oogkleppen op’, dat was het doel van het festival Bevrijdingspop, dat in 1985 voor het eerst goed op de kaart werd gezet. Acts als Grin, Jo Lemaire, Putain Putain en Desmond Dekker waren veertig jaar geleden goed voor zo’n tienduizend bezoekers. Reden voor een terugblik met Rob Haverkamp. Fotograaf Ron de Gruyl dook in zijn archief en spoorde een aantal schitterende platen op.

interview (+ foto Rob Haverkamp): Paul Lips
fotografie Ron de Gruyl

Vroeger was alles beter. Zo lijkt het. Naarmate de tijd vordert denken we met enige weemoed terug aan voorbije perioden, waarin de zon eeuwig leek te schijnen en problemen niet leken te bestaan of snel werden opgelost. Vooral Haarlemmers zijn goed in het idealiseren van het fenomeen ‘vroeger’. Ook als het gaat om het fenomeen ‘Bevrijdingspop‘ belanden stadsgenoten snel in de melancholie van ‘Claw Boys Claw op de Botermarkt’ of ‘Radiohead op het Vlooienveld’. Die feiten zijn wel vastgelegd in een boek dat in het jaar 2005 verscheen. Maar aangezien de organisatie van Bevrijdingspop zelf op een matige wijze wapenfeiten uit het verleden op digitale wijze heeft vastgelegd (zowel in woord als beeld, zie de officiële website) gaat Spaarnestroom graag nog eens terug naar het jaar 1985.

Dat Haarlemmer Ilco van der Linde (op dat moment 16 jaar oud) in 1980 met slechts honderd gulden (gekregen van zijn vader – betrokken bij het Oranjecomité en festiviteiten op Bevrijdingsdag) de mogelijkheid werd geboden iets anders op Bevrijdingsdag te organiseren dan ‘spelletjes of paraderende muziekkorpsen’ is een verhaal dat ontelbare malen is verteld. Dat er vijf jaar later uit min of meer onverwachte hoek hulp werd geboden was een gelukkige samenloop van omstandigheden. Anderhalf jaar eerder was namelijk het Patronaat geopend, de omgebouwde gymzaal die snel zou uitgroeien tot een van de gerenommeerde poppodia van het land. De organisatie van alles wat met het Patronaat samenhing was in die jaren in handen van de Stichting Popmuziek Kennemerland, een club die zich hard maakte voor popmuziek in brede zin. Bij die SPK zat Rob Haverkamp, destijds in de functie van voorzitter.

Rob Haverkamp: “Ik werd in die tijd gebeld door Rinus Haks – gedeputeerde voor de CPN – met de vraag of wij als Stichting Popmuziek Kennemerland eigentijdse muziek zouden kunnen programmeren op 5 mei. De provincie Noord-Holland voerde in die jaren een progressief cultuurbeleid en stelde een budget van 30.000 gulden beschikbaar. Aangezien Ilco van der Linde toen nog niet over een professionele organisatie beschikte, kon dat geld niet zomaar naar hem worden overgemaakt, maar moest er een organisatie achter gaan staan, in dit geval dus de SPK. Als Patronaat hadden wij programmeur Rob Acda in huis – die over internationale contacten beschikte, niet onbelangrijk. En daarnaast programmeur Sjef Huurdeman. In die periode werkten we veel samen met Jan Reijnders van boekingsbureau Europop. Hij contracteerde Jo Lemaire + Flouze.”

Als plek voor Bevrijdingspop 1985 werd gekozen voor het Kenaupark, op steenworp afstand van het in 1982 onthulde beeld ‘Vrouw in Verzet‘ van de hand van Truus Menger-Oversteegen, de vriendin van Hannie Schaft. Zowel Truus Oversteegen als Hannie Schaft waren tijdens de oorlogsjaren actief in het gewapend verzet. Maar vóórdat het festival op die vijfde mei 1985 kon losbarsten moest er nog een en ander worden geregeld met betrekking tot de openbare orde.

Rob Haverkamp: “Op zondag 5 mei zou namelijk HFC Haarlem tegen Ajax spelen. In het stadion aan de Jan Gijzenkade. Ajax stond op het punt landskampioen te worden. Dus de openbare orde was voor de datum 5 mei 1985 in het geding. Ik werd ontboden op het stadhuis bij burgemeester Elisabeth Schmitz. Niet alleen ik, ook vertegenwoordigers van de Haarlemse politie, de KNVB, HFC Haarlem, Ajax én de Toto. Pas toen realiseerde ik me wat voor belangen die Toto-organisatie in het voetbal heeft. De wedstrijd kon dan ook niet worden verzet.
En op zo’n moment was merkbaar wat voor bestuurlijk kanon burgemeester Schmitz in feite was. De uitkomst werd: de supporterstrein van Ajax rijdt door richting Santpoort-Zuid. Vanaf dat station wordt de groep over het Zwarte Pad naar de Jan Gijzenkade geleid.
Daarnaast werd er in het Kenaupark een vertegenwoordiger van de F-Side op een umpire-chair neergezet, zo’n hoge stoel als bij het tennis. Die persoon kon dan alles overzien en melding maken als er tóch hooligans op het festivalterrein in beeld zouden komen. Die heeft daar zo’n beetje de hele middag gezeten en kreeg uiteraard wat biertjes toegestopt. Er kwamen naderhand geloof ik nog drie verloren Ajax-supporters een kijkje nemen en dat was het, haha.
Verder was er in het Kenaupark nauwelijks politie in uniform aanwezig die dag, maar wel agenten in burger. Geweldig natuurlijk dat je zulke dingen kon afspreken. En vergeet niet: het was toen nog een festival waar je de vrijheid kon vieren zonder hekken.
De enige klachten die er naderhand zijn gekomen waren over het fenomeen ‘wildplassen’. Een klacht kwam van ene mevrouw Bakker uit de Duvevoordestraat, nou die ligt er best een eindje vandaan. Er waren die dag wel toiletwagens, maar die konden de toestroom niet aan. Want er kwamen over de dag verspreid tienduizend mensen op het festival af.
Achteraf was iedereen tevreden en burgemeester Schmitz in het bijzonder. Ik vond haar geweldig. Hoe zij dat deed, die knoop doorhakken. ‘Zó gaan we het doen’. Geweldig. Klasse.”

Getuige de foto’s bevonden er zich die dag twee podia in het park. Een hoofdpodium en een zijpodium, waardoor de vaart er in kon worden gehouden. Er waren onder meer optredens van locale helden als funkband Stracchenelli (met frontman Jeroen den Hengst), Grin (met Maarten Veldhuis), artrock-band Tent, Mother Of Spear (met Martin Richardson) en Putain Putain (met zanger Gerrit Eijkelboom). De Britse reggaeband Reality trad op, alsook de Belgische zangeres Jo Lemaire + Flouze en de van Jamaica afkomstige Desmond Dekker. Vooral tijdens die laatste act werd er flink gedanst in het park. Naast popmuziek trad een theatergroep op, waren er korte speeches en stands van maatschappijkritische organisaties als Amnesty International.

Rob Haverkamp herinnert zich 5 mei 1985 als een wat mistroostige dag. “Het was fris en grijs. Uitgerekend de dag ná het festival liet de zon zich zien. Maar de sfeer was uitstekend.
Van de bands die optraden en de volgorde waarin ze speelden herinner ik me nog maar weinig. Dat wij als Stichting Popmuziek Kennemerland hebben meegeholpen Bevrijdingspop op de kaart te zetten was destijds een prima actie. Daarna zijn we weer onze eigen weg gegaan.
Overigens moet ik nog wel vaststellen dat er ook wel wat kritiek kwam op wat er muzikaal geboden werd. Dat was natuurlijk vooral eigentijdse popmuziek. Maar wil je ook de oudere generatie bij zo’n festival betrekken, dan zou je kunnen denken aan jazz- en bigbands. Dat was de muziek die rond de oorlog te horen was. Als je het breed wil trekken dan zou je ook meerdere stijlen aan bod kunnen laten komen. Qua spreiding denk ik dan aan zo’n Jazzfest New Orleans, met meerdere podia verspreid in de stad.
Dat de formule van Bevrijdingspop aan vernieuwing toe is lijkt me evident. Je kunt daar niet steeds hogere subsidiebedragen in blijven pompen. Het idee van Peter Bruyn – kleinschaliger en verdeeld over de wijken – lijkt me het overwegen waard. Tja en Bevrijdingsdag vieren tussen de hekken, vanwege dat verschijnsel zijn al heel veel potentiële bezoekers in de loop der jaren afgehaakt.
Op 5 mei 1985 was dat allemaal niet aan de orde. Doordat we toen nog in die pioniersfase zaten was het een relatief nieuw fenomeen, dat festival waar de vrijheid kon worden gevierd. Het was zo’n dag dat in feite alles klopte.”