‘De plaat die rock volwassen maakte; The Velvet Underground & Nico’ is de titel van het boek dat auteur Peter Bruyn schreef ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de legendarische plaat, die uitkwam op 12 maart 1967. Hoewel het album met de Warhol-bananenhoes in eerste instantie flopte, bleek het gaandeweg van grote invloed voor de ontwikkeling van de rockmuziek.
Peter Bruyn is nooit te beroerd om te vertellen over de totstandkoming van zijn tijdsdocument. Na eerder in de week een nachtelijke radio-uitzending voor ‘Nooit meer slapen’, en een trip naar Brussel (voor de Belgische radiozender VRT) schuift hij fris en monter aan bij het overdekte terras van café De Roemer aan de Haarlemse Botermarkt. Zonnebril, overhemd, stropdas, twee pennen gestoken in het colbert.
Wanneer kwam je op het idee voor dit boek?
PB: ,,Op 1 april vorig jaar. Het kan ook 31 maart geweest zijn. Ik was op dat moment in Parijs om de tentoonstelling over The Velvet Underground te bezoeken. Het was het openingsweekend. In verschillende kranten die ik las viel mijn oog op artikelen over de debuutplaat van The Ramones die veertig jaar geleden was verschenen. Op de een of andere manier was me dat ontschoten. Het was te laat om daar nog iets over te gaan schrijven, dus ik dacht bij mezelf: ‘dat gaat me niet nóg een keer gebeuren’. Die expositie in Parijs kon zich meten met de vermaarde David Bowie-tentoonstelling. Er was daarnaast veel aandacht voor de muziek van VU en het New York van die periode. Over The Velvet Underground valt zóveel te melden dat ik wist dat het een boek moest gaan worden. Uiteindelijk is het min of meer een haastklus geworden. Ik ben er eind juni, begin juli mee begonnen.’’
Je beschrijft in de inleiding dat het jaar 1967 een ‘luchtig jaar’ voor de popmuziek was. The Monkees als populairste popgroep, het jaar van ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ van the Beatles, een hoop West-Coast groepen die over ‘liefde’ zongen (het was immers de ‘Summer of Love’), terwijl The Velvet Underground de donkere zijde van het bestaan belichtte.
PB: ,,Het ging in die periode om een heleboel dingen, maar met name om juist die liedjes, de combinatie van teksten en muziek. Vooral ook de onderwerpen waarover werd gezongen, zoals het scoren van heroïne bij een dealer, of het fenomeen sado-masochisme. Het woord ‘love’ komt er zegge en schrijve twee keer in voor. Ik heb dat onderzocht, omdat er door anderen werd beweerd dat het woord helemáál niet voorkomt op die plaat.’’
…’Heroin, it’s my wife and it’s my life.’ zingt Lou Reed in een van de beroemdste en tegelijk meest beruchte nummers van de plaat. Niks escapisme in hashdampen en bloemenkransen. Wél drugs. Veel drugs. Heroïne om de pijn van het alledaagse bestaan te verzachten. En speed om door te gaan, het tempo er in te houden. In New York moest gewerkt worden; hard gewerkt. Andy Warhol wist dat als geen ander en trok de groep daarin mee… (uit: ‘De plaat die rock volwassen maakte; The Velvet Underground & Nico’)
Uiterst gedetailleerd beschrijft Bruyn de muzikale ontwikkeling in de levens van de twee belangrijkste leden van The Velvet Underground: Lou Reed en John Cale. Newyorker Lou Reed als literatuurstudent die in staat was om regels te schrijven als filmbeelden, vanuit een personage. En Welshman John Cale als klassiek geschoold musicus met interesse in avantgarde en minimal music.
https://www.youtube.com/watch?v=hugY9CwhfzE
PB: ,,Neem ‘I’m waiting for the man’. Wat mij betreft een sleutelnummer van de plaat. Reed beschrijft een kruispunt bij Lexington Avenue, met de ogen van omstanders die in zijn rug prikken. …’Hey, white boy, what you doin’ uptown? Hey, white boy, you chasin’ our women around?’…
Het is letterlijk zo gebeurd, maar dan al in ’62, toen hij met zijn toenmalige vriendin Shelley in de auto van zijn vader naar Harlem reed om daar drugs te gaan scoren, die hij vervolgens op de Syracuse-universiteit waar hij studeerde verhandelde.
Veel mensen dachten dat Reed zélf de drugsverslaafde was die op dat kruispunt van Lexington Avenue en 125th Street op zijn dealer stond te wachten. Dat veelvuldig gebruik van heroïne kwam later. Ik ben overigens ook in Harlem geweest om dat kruispunt op te zoeken, en het heeft nog steeds een wat groezelig sfeertje. Nog steeds een rauw stukje New York, met surveillerende politiewagens en van die onduidelijke groepjes mannen, die elkaar zo nu en dan wat in de hand stoppen.’’
Zijn er in de huidige tijd artiesten die eveneens in staat zijn vanuit personages te schrijven?
PB: ,,Mark Kozelek van de band Sun Kil Moon is zo iemand. En, dichter bij huis, ‘De ballade van Jannes van der Wal’ van Meindert Talma is eveneens een geslaagd voorbeeld. Mij spreekt het aan als er in songteksten plekken worden genoemd die te traceren zijn. Die je kunt nazoeken, zoals in sommige nummers van Bob Dylan of Paul Simon.’’
Andy Warhol (c) Nat Finkelstein
Veel plekken uit het New York van The Velvet Underground, Nico en Andy Warhol zijn verdwenen. Gebouwen zijn gesloopt, gestript of onherkenbaar veranderd. In een artikel dat Bruyn voor het magazine ‘Lust for Life’ schreef beschrijft hij ‘de laatste sporen van The Velvet Underground’. Helma Vinke maakte foto’s van de gebouwen.
PB: ,,Dat het album ‘The Velvet Underground & Nico’ is uitgebracht is voornamelijk de verdienste van Andy Warhol en het feit dat ‘chanteuse’ Nico er aan meewerkte. Maar tot grote frustratie van Lou Reed wilde de pers dié destijds enige interesse aan de dag legde vooral praten met Andy Warhol of Nico. Overigens had Andy Warhol zelf helemaal niets met rockmuziek. Hij zocht gewoon een band die kon optreden in een te openen club. Een manier om geld te verdienen, geld dat hij hard nodig had, omdat hij zich in die tijd voornamelijk richtte op het maken van films. In zijn Factory hing indertijd een aantal lieden rond dat min of meer op zijn zak teerde.’’
PB: ,,Een maand nadat de plaat was verschenen vonden de leden van the Velvet Underground dat ze toch maar eens een ‘presentatie’ moesten houden. Dat gebeurde in The Gymnasium, een soort padvinderijclubhuis van de Sokol: een Tsjecho-Slowaakse vereniging in New York aan 71st Street. Dat gebouw staat er nog, inclusief de gymzaal met het toneel waar de groep optrad. Overigens is ook het gebouw aan Ludlow Street waar John Cale en Lou Reed elk een appartement bewoonden nog intact. Daar zijn oerversies van nummers van dat album ontstaan. Op de website www.50jaarvelvetunderground.nl is veel fotomateriaal en zeldzame geluidsopnamen te vinden.’’
Peter Bruyn
Producer Brian Eno schijnt ooit te hebben gezegd: ,,Van het eerste album van the Velvet Underground werden niet veel exemplaren verkocht, maar: ‘everyone who bought one of those 30,000 copies started a band’.
PB: ,,Dat aantal exemplaren klopt niet helemaal en het is een vaak verkeerd geciteerde uitspraak, maar het is een feit dat het album na aanvankelijke mislukking en miskenning toch een groot succes is gebleken. Ik weet nog dat ik via Lou Reed’s live-plaat ‘Rock ’n roll Animal’ die uitkwam in de jaren zeventig, meer wilde weten over de oorsprong van de songs. Zo kwam ik bij The Velvet Underground terecht.’’
PAUL LIPS
‘De plaat die rock volwassen maakte; The Velvet Underground & Nico’, door Peter Bruyn
Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem
Paperback 336 blz., geïllustreerd,
Prijs € 19,50
ISBN 978-90-6265-951-7
WEBSITE: www.50jaarvelvetunderground.nl
Boekpresentatie: zondagavond 12 maart Patronaat, Haarlem. Met tal van bands die nummers van The Velvet Underground vertolken, en Peter Bruyn die vertelt over het boek en het album. Aanvang 20.00 uur, Zijlsingel 2, Haarlem
http://www.patronaat.nl/12-3-2017/severin-bells-all-star-band-feat.-the-irrational-library-en-peter-%E2%80%98the-legend%E2%80%99-stufkens.-%2B-
0 reacties