BEELDEND KUNSTENAAR FRED THOOLEN: VAKMAN EN MEESTER

Met twee tentoonstellingen wordt stilgestaan bij het feit dat oud-Haarlemmer Fred Thoolen (Den Haag, 1946) vijftig jaar actief is als beeldend kunstenaar. Thoolen heeft al geruime tijd de Spaarnestad verruild voor het hoge Friese noorden van Oudebildtzijl. Hij exposeert zowel in Amsterdam-Noord (Expocafé Zamen) als in het Friese plaatsje Ried (de Fabriek). Op beide tentoonstellingen neemt het thema ‘het landschap’ een belangrijke plaats in.

Expocafé Zamen aan de Zamenhofstraat in Amsterdam-Noord maakt deel uit van ‘De Zamenhof’, een voormalige scheepswerf die is verbouwd tot een plek die plaats biedt aan zo’n honderden bedrijven en kunstenaarsateliers. De naam is afkomstig van Ludwik Lejzer Zamenhof (1859-1917). De Joods-Litouwse oogarts, uitvinder en schrijver Zamenhof staat bekend als de man die de taal Esperanto bedacht, die de miscommunicatie tussen volkeren zou kunnen opheffen. Om de wereldvrede dichterbij te brengen. Anno 2016 vallen in ‘De Zamenhof’ culturele, politieke en religieuze verschillen weg. Dit door de ‘smeltkroes van diversiteiten’, die mooie dingen tot stand brengt.

Beeldend kunstenaar Fred Thoolen heeft in februari van dit jaar de leeftijd van zeventig jaar bereikt. Zijn vrienden hebben besloten hem te eren met de tentoonstelling in Amsterdam-Noord. Opvallend is dat Thoolen zelf niet mocht beslissen welke werken worden getoond: Hugo ter Avest (directeur van museum Het Hannemahuis te Harlingen) en Marit Jongsma (beeldend kunstenaar en kunstorganisator) zijn opgetreden op als curatoren. Zij maakten de keuze uit het omvangrijke oeuvre. Zowel monumentale werken als schetsen  maken deel uit van de expositie, alsook grafiek en aquarellen. Curator Hugo ter Avest schrijft in de bijgaande catalogus: ‘Uit de veelheid van werken tekenen zich een aantal overeenkomsten af. Zo is zijn palet zelden uitbundig. Eerder geeft hij de voorkeur aan een reeks nuances in het kleurgebruik. Het lijnenspel is met name bij de landschappen erg belangrijk en Fred laat zien dat hij een goed oog heeft voor abstractie die ten grondslag lijkt te liggen aan het landschap om hem heen. Vaak is de horizon halverwege het werk aanwezig, maar soms is deze bovenin het schilderij of de aquarel geplaatst. De hoogte van de horizon draagt in alle gevallen bij aan het effect dat het landschap onder de horizon krijgt’.

Fred Thoolen groeide op in Bloemendaal. Hij weet nog hoe hij in zijn jeugd het atelier van een kunstenaar aan de Ramplaan bezocht. ,,De naam van die kunstenaar herinner ik me niet meer. Ik zat daar stillevens te maken met houtskool en ganzenveer. Dat gaf een geweldig gevoel, en al snel kwam de gedachte bij me op dat ik later ‘iets met kunst’ zou willen doen. Na de middelbare school bezocht ik kweekschool De La Salle aan de Glipperweg in Heemstede. Ik had daar een inspirerende tekenleraar, en een docent handvaardigheid die me eveneens stimuleerde. Ik dacht bij mezelf: voor de klas staan in het basisonderwijs, dat ga ik niet mijn leven lang doen. Ik ben na de kweekschool naar de kunstacademie in Den Haag gegaan. Ik heb gekozen voor de vrijheid van het kunstenaarschap. Maar ik wilde per se niet terechtkomen in de BKR, de Beeldende Kunst Regeling. Dus besloot ik dat ik ook wilde lesgeven. Ik heb daarbij veel geluk gehad, en ook veel lol. Maar ik was in die jaren vooral bezig mijn eigen plek te zoeken. Te ontdekken hoe het leven in elkaar zit. Ik heb vele jaren gedoceerd aan de Academie voor Beeldende Vorming, nu de Breitner Academie.’’

Je bent in de vroege jaren zeventig nog een tijdje educatief medewerker geweest bij het Stedelijk Museum Schiedam…

,,Waar directeur Hans Paalman toen directeur was. Een gedreven man met een goede kijk op kunst. Hij liet de Nieuw Realisten daar exposeren, of de abstract constructivisten. Al eerder had Pierre Janssen er een Cobra-collectie opgebouwd.’’

Je hebt wel eens gezegd: als je naar je onderwerp kijkt zou je tussen je oogharen door moeten kijken…

,,We zijn gewoontedieren, dus ook in het kijken. Als je je ogen vernauwt en tussen je oogharen door kijkt, vervaag je de vormen hou je de essentie over. Die essentie kun je zien op een van de schilderijen, het doek waarop je heel veel water ziet, en in de verte het Centraal Station van vòòr de verbouwing. Het water is het hoofdonderwerp geworden.’’

,,Als ik zó zou kunnen schilderen, dan heb ik bereikt wat ik zou willen.’’  (Fred Thoolen over het schilderij ‘Hellende weg in het hoge gras’ van Pierre-Auguste Renoir).

,,Die afwisseling van ruig schilderen en dan die realistisch weergegeven figuurtjes die daar over dat pad wandelen vind ik heel erg spannend. Renoir is daar een meester in, maar ook de andere Impressionisten hebben invloed gehad op mijn werk en manier van kijken.’’

Op sommige aquarellen zijn enkel golven te zien…

,,Ik ben in 2010 met een vrachtschip zo groot als twee voetbalvelden meegegaan, om de oversteek vanuit Dakar naar Zuid-Amerika te maken. Daar heb ik een maand lang met mijn aquarelbordje op schoot kunnen werken. Het snelle schilderen. Geweldig om te doen. Vandaar die aquarellen met enkel het bewegende water.’’

 

‘…Fred Thoolen is niet een kunstenaar die zich voortdurend vernieuwt, maar tegelijkertijd verkent hij regelmatig nieuwe uitgangspunten, zowel qua thematiek als qua uitvoering’, schrijft Hugo ter Avest.

,,Zoals je kunt zien heb ik me op grote doeken verdiept in het huidige en vroegere Europa. Twee er van hangen op deze tentoonstelling. Naast het doek ‘Berlijn sonycenter’ toon ik ‘Hogesluis met Volksvlijt’, de brug met op de achtergrond De Nederlandse Bank. Ooit stond op die plek het Paleis voor Volksvlijt. Daarnaast ben ik bezig aan de serie ‘Monotheïsten’, en het beschilderen van vazen. De moeilijkheden die je daarbij moet zien te overwinnen, zoals het aanbrengen van een voorstelling op een bolle vorm van een amfora, is spannend om te doen.’’

Tot slot, ben je nog steeds idolaat van Bob Dylan, de stem van de jaren-zestig generatie?

,,Dylan is een oude liefde, maar er waren meer belangwekkende musici in die tijd. Frank Zappa bijvoorbeeld. Zijn album ‘You are what you is’ draai ik nog steeds regelmatig. Wel leuk dat Dylan voor zijn teksten is onderscheiden met de Nobelprijs voor de Literatuur. Als ‘early believer’ doet me dat goed.’’

PAUL LIPS

Website Fred Thoolen: http://www.artenon.nl/

De tentoonstelling in expocafé Zamen is te zien tot en met donderdag 27 oktober 2016.

http://expocafezamen.nl/expocafezamen.nl/

Openingstijden expocafé Zamen:

Maandag: 09.00 – 17.00
Dinsdag: 09.00 – 17.00
Woensdag: 09.00 – 17.00
Donderdag: 09.00 – 17.00
Vrijdag: 09.00 – 20.00
Zaterdag: 10.00 – 17.00
Zondag: 10.00 – 17.00

Catalogus ‘fred thoolen, vakman en meester, een overzicht’  is daar te koop voor 10 euro.

De tentoonstelling in De Fabriek, Hoofdstraat 7 te Ried, is te zien tot en met 29 november 2016.

http://www.fabriekried.nl/

NASCHRIFT PAUL LIPS: Fred Thoolen leerde ik halverwege de jaren zestig kennen. Het was de roerige tijd van Provo, The Beatles en de Stones, het striptijdschrift ‘Pep’, de Vietnam-oorlog, de beatmis, Johnny the Selfkicker, Flower Power, Woodstock en grote veranderingen in de maatschappij. Fred liet mij voor het eerst de muziek van Bob Dylan en (later) Randy Newman horen, en nam mij mee naar tentoonstellingen en musea als het Stedelijk Museum, waar de kiem werd gelegd voor mijn belangstelling voor beeldende kunst. Van zijn manier van kijken heb ik veel geleerd. In die zin is Fred Thoolen in mijn jonge jaren een leermeester geweest.