Opvallend aan de tentoonstelling ‘Bord voor je Kop!’ (over jongerenprotesten in de twintigste eeuw) is het kunstzinnige aspect ervan. De vele jongeren die hebben bijgedragen aan de expositie munten uit in creativiteit en originaliteit. Er is onder leiding van professionals flink getekend, geschilderd en grafisch gewerkt, alsook op driedimensionale wijze vormgegeven. De expositie is deze week nog (gratis) te bezoeken in het Noord-Hollands Archief aan de Haarlemse Jansstraat.
door Paul Lips
Het gezegde ‘een bord voor je kop hebben’ schijnt al gangbaar te zijn sinds ze zeventiende eeuw, maar de werkelijke oorsprong is vooralsnog niet bekend. Het bord voor je kop staat voor ‘je eigen gang gaan zonder op de gevolgen te letten’. Het zijn de ‘onbeschaamde menschen’ die een onbewogen, uitgestreken gezicht opzetten, alsof die van planken zijn gemaakt. Zakenmannen zijn er goed in, zo leert het liedje ‘Jimmy’ van Boudewijn de Groot, waarvan de tekst overigens door Ruud Engelander werd geschreven. Bij deze expositie verwijst het ‘bord voor je kop’ natuurlijk naar de zelf in elkaar geknutselde borden (ook sandwichborden) met leuzen die men bij demonstraties pleegt te dragen.
Louter de ‘jongeren’ staan centraal op deze tentoonstelling. Een actueel standpunt, want het zijn immers de jongeren die op allerlei wijze laten horen het niet eens te zijn met de ontwikkelingen in de huidige samenleving. De polarisatie in de politiek, klimaatbeheersing, de wooncrisis, vrouwenhaat, oorlogen veraf en dichtbij, het zijn enkele thema’s die op deze expositie worden belicht.
Daarnaast zijn er foto’s opgedoken uit de vermaarde ‘Beeldbank De Boer‘, het aan de Parklaan gevestigde fotopersbureau van wijlen vader Cees en zoon Poppe de Boer en hun talloze collega’s. We zien een foto van scholieren die in 1962 protesteren tegen de dreiging van een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie, een foto van scholieren in de Grote Houtstraat die in 1968 vinden dat geld voor de NAVO beter besteed kan worden aan goed onderwijs, en een foto van jongeren die – verkleed als monniken – zeven stellingen aan een toegangsdeur van de Grote Kerk spijkeren, omdat volgens hen de kerken zich te weinig zouden inzetten om maatschappelijke problemen op te lossen. Zelfs in Beverwijk was het onrustig toen studenten daar in 1970 de Katholieke Pedagogische Akademie bezetten, met een eis tot inspraak. Later in de jaren zeventig laten ook krakers (‘niet lullen, huizen vullen’) van zich horen en dringen aktieve vrouwen (overigens al ietsje minder jong) het Haarlemse stadhuis binnen om een nieuwe ruimte voor het Vrouwenhuis te eisen. Dienstdoende agenten zien het tafereel stoïcijns aan. Niks lange latten. En ook in 1988 al was er een protest van jonge boeren op de Haarlemse Grote Markt.
Linoleumsnede van Aya Mokaddam, Coornhert Lyceum
Onderdeel van de expositie is een wand met prachtige linoleumsneden van leerlingen van het Coornhert Lyceum, die in 2022 werden vervaardigd onder leiding van docent Harm van Ee. Gemaakt ter gelegenheid van het 500ste geboortejaar van Dirck Volkertsz. Coornhert, een dwarsdenker die tijdens zijn leven (1522-1580) met grote regelmaat tegen de gevestigde orde inging. Coornhert was schrijver, publicist, kunstenaar, prentenmaker, politicus, theoloog en speelde niet onverdienstelijk fluit en luit. Daarnaast stond zijn leven in het teken van tolerantie en verdraagzaamheid. De leerlingen van 4 havo van het Coornhert hebben als ‘hedendaagse Coornherts’ op indringende wijze verbeeld wat hen vandaag de dag bezighoudt, van vrouwenrechten tot aan black lives matter en internationale opstanden tegen het gezag. Het is vastgelegd in een mooi boekje getiteld ‘De Stem van De Burger‘.
Tijdens de opening van deze tentoonstelling én tijdens het weekend van de Stripdagen hielden studenten van ArtEZ Zwolle in Haarlem-centrum al een bijzondere parade waarbij sandwichborden vol protest-uitingen werden gedragen. Voorafgaand aan de expositie waren er voor scholieren onder leiding van DUONAR (Stefan Kasper en TRIK) workshops bij kunstruimte 37PK. Ook het jongerenkunsteducatieprogramma ARTCORE deed mee. Protestborden gemaakt door Haarlemse scholieren, maar ook de vaak geestige en bonte sandwichborden en kostuums, ze zijn allemaal te zien.
Daarbij worden vragen gesteld over moeder aarde, klimaat, huisjesmelkers, exploitatie van het (vrouwelijk) lichaam, woningkrapte enzovoort. Ook The TaTa State Tabloid (met verslaglegging van het TaTa Steel-kunstproject onder leiding van TRIK en graphic journalist Eva Hilhorst) is gratis mee te nemen.
‘Bord voor je Kop!’ is deze week (tot en met vrijdag 21 juni) nog te zien bij het Noord-Hollands Archief, Janskerk, Jansstraat 40, Haarlem. Geopend tijdens werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur.
NU TE ZIEN | Tentoonstelling ‘Bord voor je Kop!’ – Noord-Hollands Archief
geweldig iniatief dat de jongeren de huidige samenleving niet willen tolereren en die zelfde samenleving staat pas aan het begin van een periode met kunstmatige intelligentie of is het ellende?!