Leestijd:

Reading Progress:

De nooit eindigende reis van het fenomeen ‘collage’

Geplaatst op 2 december 2022

Mocht u de komende dagen in het centrum van Haarlem vertoeven en een momentje tijd hebben hebben dan is het leuk om te verdwalen in de tentoonstelling ‘Collage Peepshow’ in De Vishal aan de Grote Markt. Werken in 2D en 3D van een zorgvuldig – door curator Harm van Ee – bijeengebrachte groep kunstenaars. Tijdens het – tweede – Kunstlijnweekend van 12 en 13 november kwamen er al flink wat belangstellenden op deze ‘peepshow’ af, dus de loop zit er in.

door Paul Lips

(uitgelichte foto: ‘Un like you’ en ‘Let them pay’ – © Charles Bruijn)

Bij collages hoef je als kijker niet zozeer naar betekenissen te gissen, maar mag je gewoon genieten van de compositie, kleuren en materialen. Neem die twee grafische grotendeels zwartwit-collages (nummer 5 en 6) van Charles Bruijn: ‘Un like you‘ en ‘Let them pay‘. Ook al zijn de ogen van de acteurs grotendeels afgedekt, de wat oudere kijker herkent in de linker collage onmiddellijk het gezicht van jaren vijftig-filmidool James ‘rebel without a cause’ Dean, en in de rechter het portret van Marlon ’the wild one’ Brando, ook al zo’n icoon, gespecialiseerd in het zogeheten ‘method acting. James Dean draagt een makkelijke trui, terwijl zijn collega Brando gehuld gaat in overhemd met stropdas en colbert. Op de beeltenissen van de heren zijn allerlei knipsels aangebracht met raadselachtige kreten en cijfers. Op de collage met James Dean zien we zo’n zin als ‘click OK to save your changes’. Op de collage met Marlon Brando is de regel ’this email has been sent from an eternal source’ geplakt. Op die collages van Bruijn raak je eigenlijk niet uitgekeken. Links bij Dean maar liefst 43 keer een aankruisvakje met daarachter het woord ‘sweet’. Met als laatste vakje (no. 44) het woord ‘nothing’. Prachtig.
Aan het werk van Charles Bruijn zou je af kunnen zien dat hij werkzaam is in het grafische vak. Zijn collages zijn het resultaat van ordening, waarmee meerdere lagen ontstaan. Verheugend om te zien dat Bruijn in De Vishal zijn ‘werktafel’ heeft bijgevoegd, met daarop keurig uitgestald allerlei materialen die de basis vormen voor zijn kunstwerken, die uitstekend tot hun recht komen in huiskamers en daar ook gewild zijn.
Op de een of andere manier mag het fenomeen collage wat mij betreft best ietsje ruiger. Zoals we zien in het werk van Kurt Schwitters (1887 – 1948), een van de pioniers van het genre die elk op straat opgeraapt papiertje wel kon gebruiken in zijn werk. Of neem John Heartfield, die met zijn politiek getinte collages de nazi’s de stuipen op het lijf wist te jagen. Of de heerlijk maffe fotomontages van Raoul Haussmann of Hannah Höch. Tik hun naam in op een zoekmachine en er gaat een wereld voor je open.

_____________________________

Terug naar De Vishal. “Een leuke en mooie tentoonstelling”, laat een dame zich ontvallen die de expo op woensdagmiddag heeft bekeken.
Uitgedaagd worden om op voyeuristische wijze rond te dwalen in de kunstruimte, een zoektocht met oneindig veel indrukken. Neem het werk van Tammo Schuringa, met titels als ‘Uitstekende punten markeren‘, ‘Ballenmeisjes‘ of ‘Creely’s Lookout‘. De collage ‘Jazz in NY‘ roept door de kleuren rood, geel en blauw onwillekeurig een associatie op met Piet Mondriaan, die er van hield om te dansen op zulke muziek.
Volgens de overlevering was Mondriaan een behoorlijk ‘beroerde danser’: in dansgelegenheden aanwezige dames vonden het ronduit verschrikkelijk als Piet hen vroeg een dansje met hen te wagen. De figuur op de collage van Schuringa lijkt in de verste verten niet op Mondriaan, mede vanwege het veel te hippe schoeisel.

Het is een prima keuze van Piet Zwaanswijk om dit keer niet zijn collages van geüniformeerde figuren te tonen (ze waren eerder reeds te zien bij galerie Kruisweg68 en in 37PK) maar juist een aantal van zijn onnavolgbare assemblages (‘collage-sculpturen’) te laten zien. ‘Objects Trouvés’, noemt hij ze zelf, in een mooie combinatie van engels en frans. Die sculpturen zijn (vol maatschappelijke associaties) weer totaal anders dan de keramische figuren van Joke Hak, waarbij je gerust mag oppassen dat je kop er niet wordt afgehakt door het beeld ‘Orion’ (in hemellichamen-pak) met zijn zwaard.
De collages die tentoonstellingscurator Harm van Ee sinds jaar en dag maakt, kenmerken zich door fraaie compositorische ordeningen en goed passende kleurkeuzes, met interessant gescheurd papier – al dan niet met intrigerende stukjes tekst – dat hij overal vandaan trekt. Van inpakpapier tot modemagazines, van oude kranten tot van gedateerde posters afgescheurde fragmenten.

‘Golden Hour’ – © Harm van Ee

_____________________________

Collages zouden mogen ‘elektrificeren’. Of – om in de termen van Louis van Gaal te blijven: ‘imagineren’. De bloemen en planten op de collages van Anke Roder doen hier en daar enigszins Hockney-achtig aan, maar boeien mij – ondanks haar indrukwekkende CV – persoonlijk niet al te zeer. Dan dwaal ik liever even door richting het werk van Rogier Polman, die opgroeide aan de zuidoever van het Noordzeekanaal – met hoogovens aan de overkant – en daar levenslange inspiratie opdeed voor zijn collages.
Neem die twee kerels, waarvan de één zich bijna-hurkend (zittend in de ruimte) op een soort antiek televisietoestel bevindt, en de andere heer rechtop staat en een stok tussen de knieën van de zittende sinjeur steekt. Op het hoofd van de staande heer een soort tweetand-vork (riek), op het hoofd van de zittende man een balancerende vliegende vis. Polman combineert dun opgebrachte verf met uitgeknipte afbeeldingen. Op zijn collages komen zeppelins, capsules of vliegtuigen langs, of zijn onbekende figuren in de weer met machines of apparaten waarvan wij de werking nimmer zullen kennen.

Het mede door de – Ruigrok Stichting mogelijk gemaakte – bijbehorende magazine geeft een fraai inkijkje in het werk en de afwegingen van de deelnemende exposanten én een aantal internationale geestverwanten die je via Instagram kunt volgen. Gabrielle Beitelhoff-Zeger (Hamburg, Duitsland), Peter Dowker (Canada/Mexico), Rhed Fawell (Edinburgh, Schotland) , Samuel Eller (Brazilië), Scott Gordon (VS), Christian Klebmann (Bremen, Duitsland), Rita Lavalle (Hawaï), Dado Queiroz (Amsterdam), Leanne Staples (New York, VS), Kazuyuki Yamada (Tokyo, Japan).

Collage, like photography and writing, is a never-ending journey. Putting together pie – ces that don’t necessarily appear to belong together is a perfect metaphor for life. Wel – come to my journey”, schrijft Leanne Staples in haar bijbehorende uitleg.

Een nooit eindigende reis. Een reis die zeker inspireert en de kijker prikkelt. Ga – indien u een moment heeft – dwalen door die ‘Collage Peepshow’.

___________________________________

De tentoonstelling ‘Collage Peepshow’ is tot en met donderdag 8 december nog in zijn volledigheid (twee- en driedimensionaal) te zien. Zaterdag 10 en zondag 11 is er de traditionele tweedehands-kunstboekenmarkt met vele interessante uitgaven, georganiseerd door Wim Vogel en Nop Maas. Dan is nog wel het aan de wanden tentoongestelde werk te zien.

De Vishal is dinsdag tot en met zaterdag geopend van 11.00 tot 17.00 uur. Zondag open van 13.00 tot 17.00 uur. Grote Markt 20, Haarlem.

____________________________

Collage Peepshow – lezing door Harm van Ee en Rogier Polman
Harm van Ee en Rogier Polman houden woensdagavond 7 december een lezing over de Collage Peepshow. Aanvang 20.00 uur. De toegang is gratis, evenals koffie en thee. Harm van Ee vertelt over de geschiedenis van de peepshow en de beeldende associaties die een rol spelen in zijn eigen werk. Rogier Polman gaat in op de verzamelingen die aan de basis liggen van zijn collages. U bent van harte welkom!

Collage Peep Show – De Vishal

We stellen jouw beoordeling op prijs.

Klik op een ster om dit artikel te beoordelen

Gemiddelde waardering: 3

Tot nu toe geen stemmen! Wees de eerste die dit bericht waardeert.

Het spijt ons dat dit artikel niet aan jouw wensen voldeed!

Laten we dit artikel verbeteren!

Vertel ons hoe we dit artikel kunnen verbeteren?

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vergelijkbare artikelen

Pin It on Pinterest

Share This