Bij de Raaks (achterzijde stadskantoor De Raakspoort) in de vitrine van de Stadskunstkamer zag ik een enorme foto van een aardappel. Niet zomaar een aardappel, maar een geschild exemplaar en ook nog eens in een prachtige vorm met interessante hoeken. Dat moest om kunst gaan, maar op dat moment wist ik nog niet dat de foto – gemaakt door Gert Jan van Rooij – deel uitmaakte van een vierluik: een tentoonstelling bij 37PK, een presentatie bij de Stadskunstkamer, een handleiding en een podcast. De kunstenaar: Marieke Gelissen. Naam van het project: ‘Habitus’.
door Paul Lips
Een aantal dagen later meld ik met bij kunstruimte 37PK aan het Groot Heiligland. Opvallend is het aspect ‘leegte’ bij deze tentoonstelling. Alle tijd en rust om richting de drie grote videoschermen verderop in de ruimte te stiefelen, waarbij de houten vloer zo nu en dan een kraakgeluidje klinkt. Op elk van het scherm is te zien hoe een aardappel wordt geschild en hoe op nauwkeurige wijze een bepaalde vorm wordt verkregen, zoals het kristalmodel van kwarts. Te horen is het ruisende geluid van het schillen van de aardappel. De persoon die de handeling uitvoert is enkel met de handen, een schilmesje en een emmer in beeld.
“Dat wilde ik in beeld brengen”, legt Marieke Gelissen uit. “Een handeling die je normaal gesproken gedachteloos doet, maar nu met veel concentratie en met aandacht. De vorm van zo’n kristal snijden is helemaal niet zo makkelijk. Vóór dat je het doorhebt hoe zo’n vorm is opgebouwd, en in welke stappen je moet snijden die recht doet aan de vorm… dan ben je wel zo’n twintig aardappels verder. Dat was mijn doel bij dit project, de vorm begrijpen. Omdat ik die vormen zo fascinerend vond. De Franse mineraloog René Just Haüy heeft een collectie van meer dan 500 verschillende kristalmodellen laten maken van perenhout, door een familie van houtbewerkers, en die verzameling heeft het Teylers dus in depot. Allemaal geometrische vormen, soms symmetrisch, maar soms ook heel onregelmatig. Die van kwarts die vind ik wonderlijk, omdat daar zo’n onregelmatigheid in zit. Er zit ook zo’n klein afgesneden ruitje bij dat me opvalt, en dat ik dan niet zo goed begrijp. Zeshoekig prisma, twee zeshoekige piramides en dan gaat er nog een kubus doorheen die die hoekjes aansnijdt. Maar dat is een beetje een té technisch verhaal wellicht. Die René Just Haüy heeft in 1801 de ‘Traité de Minéralogie‘ gepubliceerd, met als bijlage een atlas met 600 tekeningen van de kristallen die hij had geïdentificeerd. Op basis van die tekeningen heb ik de aardappels gesneden.”
Mij interesseert dan weer hoe een eigentijds kunstenaar geboeid raakt door het fenomeen mineralen… en die link met Teylers Museum…
“Ik ben er door gefascineerd geráákt. In de vaste opstelling in de Ovale Zaal van het Teylers liggen een aantal van de perenhouten modellen. Elke keer werd ik er door gegrepen. Vervolgens heb ik conservator Herman Voogd gevraagd of ik ze een keer mocht komen bekijken in het depot. Ik wilde ze vastpakken en voelen. En daarna wilde ik ze zelf gaan maken. Maar ik ben natuurlijk een leek! Dus ben ook met mineraloog Paul Tambuyser in gesprek gegaan, heel interessant. Ik ben niet zozeer geïnteresseerd in mineralen, maar juist in de kristalmodellen, die houten objecten. De sculpturale vorm, vormen die je nog nooit eerder hebt gezien.”
Mineraalvormen gemaakt van perenhout, heel apart…
“Martinus van Marum (1750-1837) was de directeur van Teylers Museum en heeft aan het begin van de negentiende eeuw die collectie van perenhouten modellen aangekocht.”
Maar ik begrijp dat je dit project bent aangegaan juist vanwege de coronapandemie en het feit dat we in een strenge lockdown kwamen te zitten…
“Ik was eigenlijk met een ander project bezig waarin gevlochten manden een rol spelen. Dat gaat nog komen. Mijn werk gaat sowieso over handelingen en het repetitieve van handelingen. De handeling van het aardappel snijden kwam dus goed van pas tijdens die tweede lockdown. Bovendien kon ik aan de slag in Gastatelier Vol_22, gelieerd aan 37PK.”
En als tastbaar bewijs mag de bezoeker een handleiding meenemen van ‘Habitus’?
“Die handleiding die we hebben gemaakt kwam goed van pas vanwege het feit dat de expositie niet open kon. Die ben ik op een gegeven moment gewoon per post gaan versturen. We hebben overwogen om de tentoonstelling online te tonen, maar ik ben heel blij dat belangstellenden nu gewoon ter plekke naar de video-installatie kunnen komen kijken. En die aardappel? Die blijft uiteindelijk verschrompeld over.”
Tentoonstelling ‘Habitus’ van Marieke Gelissen bij 37PK, Groot Heiligland 37, geopend van donderdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Te zien tot en met 11 juli.
De podcast: https://anchor.fm/marieke-gelissen
0 reacties