HALLÓÓÓW, HIER ZIJN WE WEER! (ONS-KENT-ONS IN DE SPAARNESTAD) WAS BIJ… DE OPENING VAN DE TENTOONSTELLING ‘DEADLINE’ VAN PIET ZWAANSWIJK BIJ 37PK

Hallóóów allemaal. Hiérrr zijn we weer, in ons altijd gezellige Spaarnestadje, waar de kunsten welig tieren en de drank rijkelijk vloeit. Barend J. Cardoes is de naam. Dit is de society-rubriek van Spaarnestroom, waarin wij verslag zullen doen van premières, feestjes, vernissages en andere happenings. Mits wij op de hoogte zijn gesteld en de consumptiebonnen klaarliggen uiteraard. Deze keer togen wij naar kunstruimte 37PK aan het Groot Heiligland, waar we aanwezig waren bij de opening van de tentoonstelling ‘Deadline’ van Piet Zwaanswijk.

door Barend J. Cardoes, society-verslaggever

‘De Haarlemse society-verslaggever Barend J. Cardoes komt zondag naar de opening, maar hij komt alleen als er wat te zuipen is, in goede Haarlemse kunstjournaille-traditie’, had ondergetekende vooraf laten weten aan Piet en zijn eega Jessica. “Dat komt goed uit, want ik sta achter de bar”, liet Jessica per omgaande weten. Het spreekt vanzelf dat haar achternaam dan wordt uitgesproken als Assmann-Zwaanswijk met dubbel ‘s’ en dubbel ‘n’. Want zulks gaat immers nog al eens fout.

Tamara Sterman van 37PK verklapte dat de onvolprezen vormgever en organisator Jacques Overtoom haar op de hoogte had gesteld. ‘Piet wordt 75’. Er was al een groepje vrienden mee bezig en een eerbetoon annex retrospectief zou een mooie kans zijn om Piets onnavolgbare werk opnieuw in de schijnwerpers te plaatsen. Het idee werd aan Piet Zwaanswijk voorgelegd maar die reageerde: “Een overzicht betekent dat ik stop of dat ik doodga, en dat ben ik niet van plan. Er moet dan ook nieuw werk bij, want ik heb hard gewerkt de laatste tijd.” En zo is geschied.

En in dat nieuwe werk speelt het fenomeen ‘oorlog’ een belangwekkende rol, zo schetst Jacques Overtoom in zijn openingsspeech al staand in een rolcontainer die Krijn Kluft zojuist naar binnen heeft gereden. Piet verbeeldt verschijnselen uit de oorlog hilarisch en vrolijk, maar toont tegelijkertijd de ellende. Dat maakt het zo schrijnend. Overtoom houdt de aanwezigen voor dat zij allen waarschijnlijk nog nooit een oorlog hebben meegemaakt, en al 75 jaar in vrede leven. En somt prompt een lijst op met alle oorlogen die er sinds de Tweede Wereldoorlog hebben gewoed of nog steeds woeden, met voorbeelden als de Vietnam-oorlog tot aan Sebrenica en Syrië en Oekraïne aan toe. “Het is steeds dat dubbele dat jou aan het denken zet maar ook zorgt dat het lachen je vergaat”, aldus Overtoom. Vervolgens neemt Appie Bulthuis plaats achter een klavier, speelt enkele noten en dan… klinkt het gejengel van een doedelzak. Een doedelzakspeler betreedt de ruimte en wandelt al spelend tussen de aanwezigen door. De tentoonstelling is geopend. In Zwaanswijk-stijl.

“Wat ik wel mooi vind is dat Piet die nare dingen als oorlog vaak grappig maakt. Dat verzacht het een beetje”, zegt de aanwezige vertaler/muzikant Joost Mulder, in gesprek met kunstenaar Hans Duivenvoorden. “Maar curieus vind ik wel dat er nérgens het Jute-project wordt genoemd”, vindt politicus/scribent John Oomkes. “Dat was destijds landelijk een spraakmakend project dat de grenzen opzocht en soms overschreed.”

Gelukkig kunnen we onze ogen even laten afdwalen naar de nog steeds oogverblindende actrice-in-ruste Diana de Koning, van wie menigeen in de jaren tachtig een rolprent op het witte doek heeft mogen bewonderen. Zulks leverde steevast rooie oortjes op. En zij blijkt dus gewoon niet ver van 37PK te wonen.
Fietsenstallingenbeheerder – en mede-initiator van het Patronaat – Rob Haverkamp herinnert zich nog een fraaie anekdote uit begin jaren zeventig. “Ik had een tentoonstelling voor Piet georganiseerd in het Waagtheater in Delft. Piet had voor die opening speciaal een schilderij gemaakt en daar een plan mee. “Als de opening is verricht moet jij dat schilderij op mijn hoofd kapot slaan”, was zijn opdracht”, vertelt Haverkamp met een brede lach. “Dus dat heb ik gedaan toen. Gewoon dat doek op zijn kop kapot zodat de lijst uiteindelijk op zijn schouders hing. Maar dat was nog niet zo eenvoudig, want Piet had een enorme bos haar toen, haha. Daar moet nog ergens een foto van zijn die in de plaatselijke krant is verschenen.”
Handig om meteen even van de gelegenheid gebruik te maken om artistiek coördinator van De Vishal Renée Borgonjen aan Rob voor te stellen. “Ik woonde niet van jongs af aan in Haarlem dus ik heb veel gemist hier”, aldus Renée. “In het Patronaat zag ik ooit een prachtig concert van Novastar, en daar ga ik binnenkort weer naar toe als hij in het Amsterdamse Bos optreedt.” Rob vertelt vervolgens nog een smeuïge anekdote over de Commissie Gemeentelijke Kunstaankopen en hoe deze dreigde te verzuimen enkele belangwekkende werken van Zwaanswijk aan te kopen. En dat was ver vóór de vastgoed-blunders die de Spaarnestad reeds rijk is.
Directeur van het Houtfestival Marleen Klooswijk en scribent Peter Bruyn willen wel even poseren voor de foto. Het is geen geheim dat het Houtfestival al jarenlang door Bruyn als het min of meer meest belangwekkende zomerfestival van Haarlem wordt beschouwd. En daar is Marleen dan ook terecht voor geridderd. Muziek van ver komt jaarlijks samen met lokale artiesten die het experiment niet schuwen, en dat gecombineerd met een informele, hippie-achtige sfeer zonder hekken. Wat wil je als Haarlemmer nog meer?
“Deze opening voelt wel een beetje als een soort reünie”, laat de altijd kritiese Peter zich ontvallen. Dat klopt. Kunstenaars, theatervogels, punkmuzikanten, galeriehouders, fotografen, aannemers, klaplopers, postbestellers en andere dranklustigen bewegen zich door de ruimte. En wat zou het. Beter een goede buur dan een verre vriend. En ons-kent-ons in het Haarlemse, zo is dat nu eenmaal. Velen zullen later nog een keer terugkeren om de tentoonstelling rustig te bekijken. Ondertussen wandelt Piet Zwaanswijk glunderend van hot naar her voor een praatje hier en daar.
Het mooie is dat de vriendengroep –  Liesbeth Mul, Krijn Kluft, André Rooijmans, Jessica Kroskinski, Jessica Assmann Zwaanswijk, Jacqueline Bieze en Jacques Overtoom – het initiatief heeft genomen om u te vragen een bijdrage te leveren voor een leuk verjaarscadeau voor Piet Zwaanswijk. Dat is allemaal te vinden op de Facebookpagina’s of websites van de betrokkenen. Een ‘inspirerende werkreis naar Lutjebroek of Menorca’ zou toch tot de mogelijkheden moeten behoren.
Tijdens de tentoonstelling (tot en met 11 september) zal de film ‘Het kielzog van Piet‘ doorlopend te zien zijn. Vijfenzeventig mensen die één of meerdere werken van Piet Zwaanswijk bezitten vertellen in één minuut waarom ze zo van dit werk houden en laten zien waar het in hun huis hangt. André Rooijmans monteerde alle verhalen. En daarnaast natuurlijk kunnen alle verbeeldingen van oorlogsmisdadigers, dictators, onderdrukkers, geüniformeerden, machtswellustelingen en andere idioten worden bewonderd.

 

Kortom er gebéurt eindelijk weer eens iets in het Haarlemse. Reuring. Ondertussen kletsen we nog even met Ron, Mike, Martijn, John, David en Meike, met Hugo, Charles, Anne-Mike (dat je waarschijnlijk uit dient te spreken als Annemieke), Nuel, Inge, Guus, Bert, Paul ‘Arm’, Buster, Anna, Madelief enzovoort enzovoort.
En als klap op de vuurpijl staan we ineens oog in oog met Ro ‘Robadope Ro’ Krom, de oud-voorman van de legendarische Haarlemse funkband Gotcha! Ro verklapt dat hij zo nu en dan weer contact heeft met E10 oftewel Iwan van Amersfoort, en dat zij gezamenlijk alweer nieuwe dingen aan het schrijven en ontwikkelen zijn. Dat is nog pril, maar klinkt ons als muziek in de oren. Zo ontstaan er weer nieuwe contacten en ideeën in het Haarlemse, hetgeen zich allemaal concentreert rond de binnenkort 75-jarige Piet. “Waren er maar meer mensen als deze vredelievende Piet, dan zou de wereld er anders uitzien”, luidde zo ongeveer een van de conclusies van Jacques Overtoom.

Piet is voorlopig niet van plan te stoppen. Heel Haarlem koestert Piet Zwaanswijk. Héél Haarlem? Nou, in elk geval hálf Haarlem.

Piet Zwaanswijk (@pietzwaanswijk) • Instagram-foto’s en -video’s

37PK (@37pkhaarlem) • Instagram-foto’s en -video’s