Wim Borst is keramist en werkt in de geometrisch-abstracte traditie. In zijn objecten experimenteert hij met kleur en materialen. Zijn werken bestaan vaak uit meerdere delen. Zijn werk is momenteel te zien als onderdeel van de tentoonstelling ‘Raakvlakken’, georganiseerd door Artvark en galerie Kruis-Weg68. Een duo-expositie met fotograaf Jaap Lampe, die ontelbare facetten van station Heemstede-Aerdenhout vastlegde. Een gesprek met Wim Borst in zijn atelier aan huis.
interview: Paul Lips
fotografie: Remco van der Kruis
Wim Borst (76) heeft een atelier met uitzicht op het weiland langs de Randweg. Een heerlijke plek om te werken, zegt hij. Sinds jaar en dag werkt hij aan zijn imposante oeuvre, dat te vinden is in collecties in Haarlem, maar ook landelijk en internationaal. Ook al kreeg hij van tijd tot tijd les, Borst beschouwt zichzelf als autodidact. Hij prijst zich gelukkig met het feit dat hij als zelfstandig kunstenaar van tijd tot tijd kan wandelen in het nabijgelegen Elswout, om het hoofd leeg te maken. Daarnaast is hij vrijwilliger in de biologische tuin Wij Telen Groente, pal tegenover de atelierwoning. Als hij in die tuin bezig is vergeet hij de gewone dingen. De geest gaat helemaal op in datgene waar je mee bezig bent. Het is bijna dezelfde ervaring die de cursisten die hij lesgaf bij de Volksuniversiteit Haarlem kregen in het leslokaal: ‘als ik zo met die klei bezig ben hoef ik niet meer bezig te zijn met de dagelijkse dingen’, zeiden ze er over.
“Ik draai vrijwel altijd klassieke muziek. Als ik zit te ontwerpen moet er geen geleuter doorheen klinken. De muziek die ik opzet kan symphonisch zijn, het kan vocaal zijn, of kamermuziek, dat maakt niet uit. Op televisie kijk ik altijd naar Podium Klassiek. Daar zie je hele bijzondere dingen, vaak uitgevoerd door jonge mensen. Ik heb eigenlijk nooit van popmuziek gehouden. Ik luisterde vroeger al naar orgelmuziek, ook in de kerk. Ik hield o.a. Van de Frans-romantische orgelmuziek, maar niet van het katholieke geloof. Dat heb ik snel achter me gelaten. In de muziek van Bach vind je motiefjes die bijna ongemerkt veranderen, net zoals bij de muziek van Philip Glass.”
“Michel van Overbeeke vroeg me om te komen exposeren. Een mooie aanleiding om objecten te laten zien die nog niet in de galerie te zien zijn geweest. Dus Michel en Joke zijn hier komen kijken, dat vind ik altijd prettig, als galeriehouders komen kijken en aangeeft wat ze graag ten toon zouden willen stellen. Ik laat recent werk zien, maar ook wat ouder werk.”
“Wat mij dan boeit in mijn eigen werk… hier heb je een kleur grijs, hieronder reflecteert het eigenlijk weer… en hier heb je een veel lichtere kleur, dat vind ik zo boeiend om te zien wat er dan ontstaat, omdat het object aan de wand hangt. Kijk, dit zijn drie kubussen, en dit zijn ook weer gewoon kubussen. Die kantelen bij wijze van spreken naar beneden. Maar het klópt niet. Als ik het zou laten kloppen, dan wordt het saai. Voor mij moet het altijd wel een beetje wringen.”
(foto © Remco van der Kruis – Spaarnestroom)
“Ik groeide op in Gouda, dé plateelfabriekstad. Dé keramiekstad. Heel veel bekende ontwerpers zaten in Gouda. Als je in Gouda door de straten liep dan zag je overal witte sporen van gips en van klei, bij wijze van spreken. Er waren grote en kleine bedrijven. Regina, Flora, de Koninklijke Plateelfabriek Zuid-Holland, dat was de grootste, en nog veel meer bedrijfjes.
Ik kom uit een arbeidersgezin. We hadden het niet arm, maar ook zéker niet rijk. Ik kon niet goed leren. Er werd over mij altijd gezegd ‘die moet maar aan het werk gaan’. Op mijn veertiende ben ik al bij een banketbakker gaan werken. Maar een oom had klein atelier waar hij hele kleine Delftsblauwe medaillons maakte. Die dan in zilver gelegd werden. Hij maakte ook vrij werk. Hij had ook een pottenbakkersschijf staan. Zijn dochter die draaide ook. Als wij daar op zondag op visite kwamen – uit de kerk na de mis – dan stond daar allerlei kunst, vrij werk. En in de kast stonden edities van het tijdschrift ‘Openbaar Kunstbezit’. Dat vond ik razend interessant. Er ging een wereld voor me open.
De liefde bracht mij eind jaren zestig in Haarlem. Ik leerde hier de hele kunstscene kennen en ging op les bij de beeldhouwster Elisabeth Sayers. Ik heb van verschillende keramisten les gehad, zoals Ru de Boer en Wim Duller, die laatste zat hier verderop aan het Houtmanpad. Later kwam ik bij Emmy van Deventer terecht in Amsterdam, waar ik ’s ochtends voor haar glazuurproeven opzette en ’s middags les kon krijgen. In die periode bleek al dat ik een pietje precies was. Ik leerde de techniek van de glazuurtheorie, die is niet makkelijk. Dan werk je met chemicaliën en dergelijke. Tijdens mijn militaire diensttijd zat ik bij de marechaussee en kon ik ook een cursus volgen, pottenbakken. Dat was één keer in de week, daar heb ik leren ik draaien. In 1968 ben ik in Haarlem komen wonen, met mijn toenmalige vriend (een dirigent-organist). Van mijn geaardheid heb ik nooit een probleem gemaakt.
Rond 1975 kon ik les gaan geven bij Jong Haarlem Vooruit, wat later de Volksuniversiteit Haarlem werd. Dus het lesgeven werd de basis om in het onderhoud te voorzien, en daarnaast maakte ik vrij werk. Ik heb altijd werk gemaakt waarbij ik dacht: dit wil ik maken en geen invloed van wat anderen er van vonden. Als autodidact ontwikkelde ik mijn eigen stijl.”
(foto © Remco van der Kruis – Spaarnestroom)
“De Nul Groep in de jaren zestig vond ik boeiend om te zien. Hoe je met zulke simpele middelen iets kon uitdrukken. In mijn jeugd had ik weinig les gekregen over kunst. Op school ook nauwelijks. In de jaren zeventig begon ik heel veel te lezen over kunst. Een soort zelfstudie. Toen ik les ging geven vond ik het van belang om ook iets over te brengen. In die tijd kocht ik ook veel boeken, bijvoorbeeld over Ad Dekkers, Jan Schoonhoven. Van al die kunstenaars die bij de Nul Beweging hoorden kocht ik boeken. En ik ging veel naar galeries en musea. In Amsterdam maar ook in andere steden.
In de reliëfs van Jan Schoonhoven zie je ook dat effect dat ontstaat als er licht op komt. Hij maakte ze van papier-maché, waardoor er altijd ontregelmatigheden in zitten. Wat ik ook heel boeiend vind zijn de tekeningen. Hij pakte gewoon een stuk papier, dan had-ie Oost-Indische inkt en dan trok hij lijntjes, en dat was dan enigszins bibberig. Die herhaling, dat repetitieve van die lijntjes, dat zie je in mijn werk nu ook.
Dan zet ik streepjes in het porselein met een kraspen. Ik wil dan heel veel lijntjes heel dicht tegen elkaar aan zetten. Porselein is een beetje ruw, dus op een gegeven moment ‘ontmoeten’ die lijnen elkaar. Dat levert een boeiend beeld op.”
“In mijn werk is er vrijwel altijd sprake van ‘delingen’ en ‘verbindingen’. Je kunt het altijd delen en verbinden met elkaar. Het object is één geheel en toch is er vaak sprake van een deling.
Op een gegeven moment ben ik ook plexiglas gaan gebruiken, daar verbind ik als het ware de objecten mee. Begin jaren negentig ben ik ook met kleur begonnen. In 1998 kwam er een omslag in mijn werk. In dat jaar werd ik uitgenodigd om drie maanden in het Europees Keramisch Werkcentrum in Den Bosch te komen werken, als artist-in-residence. Ik wilde mijn vormentaal en oppervlaktetextuur veranderen, ook ronde vormen in mijn werk toelaten. Daarvóór zat er namelijk geen enkele ronde of gebogen lijn in mijn werk.
Architectuur is een inspiratiebron voor mij. Bij architectuur is er altijd sprake van volume, maar ook van inhoud. Een tijd geleden zag ik in de Volkskrant foto’s van de Atlantikwall. Als je die bunkers ziet dan denk je aan de afschuwelijke dingen die zich in die periode hebben afgespeeld. Maar als je die gaten ziet, die schietgaten en dergelijke, dan is zo’n bunker architectonisch een heel interessant object. In mijn objecten zitten ook vaak gaten en lege binnenruimtes, die ik soms met goud verbijzonder.”
(foto © Remco van der Kruis – Spaarnestroom)
“Ik snij vaak uit een vorm iets uit, en dan plaats ik dat uitgenedene weer terug op een andere manier. Zoals je hier kunt zien bij deze porseleinen kubussen. Ik teken altijd eerst heel veel. Eerst heel veel schetsen. Ik neem een stuk papier, dan begin ik te schetsen, en dan maak in aantekeningen en schrijf ik er bij wat ik er mee wil doen. Vervolgens maak ik grotere schetsen en dan krijg ik een idee hoe het er ruimtelijk uit zou kunnen gaan zien. Vervolgens maak ik het object en teken daar vormen op. Ook plak ik gedeelten af, de delen die ik wit wil houden. Dat is vreselijk nauwkeurig werken. Uiteindelijk wordt het object op 1240 graden gestookt, waarna het als een soort marmer gaat aanvoelen. Alleen het nadeel met porselein is dat het heel veel krimpt. Ik heb – na een artist-in-residence in Jingdezhen in 2016 – er twee jaar over gedaan om te ontdekken wat ik er mee wilde en wat ik er mee kon. Het is ook een kwestie van uitproberen. Het ambachtelijke er van vind ik wel heel boeiend. In de oven vinden allerlei chemische processen plaats. Die grondstoffen gaan verbindingen met elkaar aan. De duur van de stook, de temperatuur, alles heeft invloed. De oven wordt met de computer aangestuurd. Vroeger moest je dat allemaal met de hand doen, dat kostte enorm veel tijd.”
“De tentoonstelling bij Galerie Kruis-Weg68 vind ik een interessante combinatie. Michel van Overbeeke brengt mij, de organisatie Artvark brengt Jaap Lampe. Als er twee disciplines zijn, twee stijlen van werk, dan krijg je ook veel verschillende mensen die komen kijken. Vandaar de titel van de tentoonstelling: ‘Raakvlakken’. Op de foto’s van Jaap Lampe zijn vaak ook lijnen en vlakken te zien. Dat maakt de combinatie boeiend.”
______________________________
‘Raakvlakken’ met keramiek van Wim Borst en foto’s van Jaap Lampe, galerie Kruis-Weg68, Haarlem, tot en met 19 maart 2023. Geopend van donderdag tot en met zaterdag van 11.00 – 18.00 uur, ook op zondag 12 maart en zondag 19 maart van 12.00 – 17.00 uur.
Wimborst (wimborst-ceramics.nl)
Home – Artvark.nl kunstpromotie, online gallery en kunstadvies
0 reacties