Wat direct opvalt bij de tentoonstelling ‘Zuiderlicht’ van Margreet Koeman in het Naaiatelier Haarlem is het frisse kleurgebruik in haar schilderijen. Ze stralen de kijker tegemoet. Je moet wel een behoorlijke zuurpruim zijn willen deze werken jou geen vrolijkheid bezorgen. Met een beetje fantasie zou je Margreet een ‘Haarlemse neo-fauvist’ kunnen noemen. Bij hen draaide het immers ook om ongemengde, heldere kleuren en een tomeloze expressie. Grappig weetje: wie Margreet Koeman enkele quootjes over haar eigen werk probeert te ontfutselen krijgt er een mini-college beeldende kunst gratis bij.
door Paul Lips
De werken dragen titels als ‘Voorjaar’, ‘Artisjokken’, ‘Picknick’ en ‘Kardinaalsmuts’. Soms zijn er herkenbare vormen, maar vaak beweegt Koeman zich op de grens tussen realiteit en abstractie. Juist dat grensgebied vindt ze spannend. In de natuur maakt ze talloze foto’s. “Die ik vervolgens opblaas. Waardoor het een vervreemdend effect oplevert.” De kleuren zijn soms natuurgetrouw, maar ook in haar kleurkeuze toont de kunstenaar zich een vrije geest. Ze is duidelijk gefascineerd door het licht, vandaar dat de tentoonstelling de titel ‘Zuiderlicht’ heeft meegekregen.
De kreet ‘Zuiderlicht’ roept associaties op met het licht van het zuiden; beter nog, de schilders van het licht oftewel de Impressionisten die halverwege de negentiende eeuw de kunstwereld kwamen binnengestormd. Die met zwierige streken de ‘impressie’ van de natuur vastlegden met het steeds veranderende licht. Vincent van Gogh trok zelfs letterlijk naar de Provence om daar zijn ‘Atelier van het Zuiden’ te stichten, waar hij hoopte dat andere verwante geesten hem gezelschap zouden komen houden. Paul Gauguin kwam uiteindelijk. De afloop weten we. Uitgerekend Gauguin met zijn intrigerend kleurgebruik wordt beschouwd als een van de voorlopers van het fauvisme.
Vóórdat deze tentoonstelling op de sociale media werd aangekondigd kende ik de naam Margreet Koeman nog niet. Ze beweegt zich solo, schildert naast haar werkzaamheden als museumgids en begint eigenlijk nu pas te exposeren. “Sinds 2021, 2022 ga ik qua schilderen eigenlijk pas echt los. Ik poets minder aan mijn schilderijen, maar werk nu meer vlakmatiger.”
Atelier aan huis heeft ze, in de Kleverparkbuurt. Ook schildert ze wekelijks bij Ateliers Buri van docent Saskia Heuer, in de Amsterdamse Helmersbuurt. “Daar doet iedereen eigenlijk vooral z’n eigen ding. Maar als je echt advies over jouw werk wil dan krijg je dat van Saskia.”
Het liefst wil ze niet geassocieerd worden met bestaande schilders. Margreet zoekt haar eigen richting, die in volle ontwikkeling is. “Ik probeer telkens te variëren. Het moet geen ‘foefje’ worden. Geen herhaling van zetten. Ik onderzoek wat ik met die kleurvakken kan bereiken.”
Sprekend over kleurvlakken komen we op Mark Rothko, een van haar absolute favorieten. “Zijn doeken vind ik fascinerend. Het lijken gewone kleurvlakken, maar als je er lang naar kijkt gebeurt er van alles! De kleur verandert, het licht komt er doorheen. Ja, ook op die donkere doeken. Daar kan ik heel lang naar kijken.”
Oorspronkelijk komt ze uit de textielhoek, legt ze uit. Ze deed de lerarenopleiding Textiele Werkvormen, maar heeft daarnaast altijd getekend. Op een gegeven moment ontdekte ze het plezier van olieverf. “Omdat het zo langzaam droogt kun je er alle kanten mee op. Je kunt het na drie dagen nog heel goed bijwerken. De verf op je palet is dan nog uitstekend te gebruiken. Ik probeer dat ’textielgevoel’ ook wel in mijn werk te stoppen.”
Tijdens het geven van museale rondleidingen krijgt ze soms de vraag ‘schildert u zelf ook?’. Dat vervult haar met enige trots. Want de manier waarop Margreet Koeman over haar eigen werk en kunst in het algemeen spreekt, verraadt de doorwrochte attitude van een maker. Soms verwerkt ze de thema’s van de ‘klassieken’ in haar eigen werk, zoals de geschilde citroenen. De meesters van het stilleven uit de zeventiende eeuw (zoals Pieter Claesz of Willem Heda) beeldden vaak een citroen af op zo’n verstild schilderij vol symbolen. “Die citroen was de meesterproef. Dat vruchtvlees, die lange schil. Zo’n lange schil staat symbool voor het leven. Zo’n vrucht moet je natuurlijk voorzichtig schillen, anders breekt die schil. Wist je trouwens dat die schillen soms veel langer zijn dan dat zo’n citroen in werkelijkheid zou hebben? Als je die schil opnieuw om de citroen zou wikkelen zou-ie er misschien wel drie keer omheen kunnen, haha.”
Tijdens haar opleiding Textiele Werkvormen kreeg ze het vak Kunstgeschiedenis, dat haar boeide. Toen in 2013 het Rijksmuseum na een verbouwing weer open ging werden er museumgidsen gevraagd. “Ik heb jarenlang in de wereld van de vormgeving en reclamebureaus gewerkt. Dus ik weet een en ander van communicatie en jezelf presenteren. Uit wel dertienhonderd kandidaten werden er dertig gekozen. Daar zat ik bij! Er heb jarenlang alleen maar in kunstboeken zitten neuzen. Dat was heel veel studeren, maar wel heel interessant.”
Deze zomer is in de tuin van het ‘Rijks’ een – gratis te bezoeken – tentoonstelling te zien van de Engelse beeldhouwer Richard Long (Bristol, 1945). Long exposeert zes werken, waarvan hij vier nieuwe speciaal voor de plek heeft gemaakt. Vier werken bestaan uit elementaire vormen in gras, die in de loop van de zomer van vorm veranderen en uiteindelijk weer verdwijnen in de omgeving. Daarnaast twee monumentale stenen sculpturen waarvoor verschillende soorten steen werden verzameld. “Richard Long wordt vaak ingedeeld bij de ‘land art’-kunstenaars maar daar houdt hij zelf niet van. Land-art is hem te groot, hij noemt dat ‘bulldozerkunst’. Hij moet de stenen zelf kunnen tillen, dat is zijn criterium. Hij blijft zoeken naar de perfecte vorm om ze op te stellen. Ik heb even mogen spreken met deze 76-jarige kunstenaar, een heel boeiende man.”
Kunst gaat vooral om kijken, weet Margreet Koeman. Iets dat ze zelf langdurig doet. Zoals naar de rode kardinaalsmutsjes die op een van de werken te zien zijn. “Van die mutsjes die Italiaanse kardinalen dragen, ze lijken er echt op. Zulke plantjes fotografeer ik dan en vergroot ze dus uit. Exposeren is trouwens leuk, maar best een behoorlijke klus vóór alles goed hangt. Maar het is gelukt.”
Tentoonstelling ‘Zuiderlicht’ van Margreet Koeman, te zien bij het Naaiatelier Haarlem, Spaarnwouderstraat 124. Tot en met zondag 25 juni van 12.00 tot 17.00 uur.
0 reacties