De Facebookpagina van het Genootschap Oud-Schalkwijk Haarlem loopt als een tierelier
Verhalen, foto’s, herinneringen worden gretig gedeeld. Het onderwerp: de sinds begin jaren zestig in de vorige eeuw ‘uit de grond gestampte’ woonwijk Schalkwijk die het woningentekort voor een groot deel zou moeten oplossen. Zaterdagmiddag 25 maart is er weer een zogeheten ‘Genootschapsmiddag GOSH’ (inmiddels volgeboekt), waarbij diverse sprekers (o.a. oud-bewoonster Irene Moors) aan het woord komen over het Haarlemse stadsdeel. Een gesprek met Marieke van der Leij en Fred van den Hoek van de organisatie van GOSH.
door Paul Lips
Het middelpunt van de wereld is natuurlijk wijkcentrum De Wereld aan de Laan van Berlijn, waar we dan ook hebben afgesproken. Het idee voor het genootschap ontstond tijdens de lockdown in de coronaperiode, legt Marieke uit. Zij was op dat moment betrokken bij het evenement Kunstschatten van Schalkstad. Vanwege de lockdown moest het reguliere programma grotendeels worden afgelast. “Omdat we wel naar buiten mochten kwam ik op het idee voor een historische wandeling. Ik ging eens rondsnuffelen en ontdekte dat er eigenlijk geen historische vereniging was in ons stadsdeel Schalkwijk. Je hebt natuurlijk de Historische Vereniging Haerlem en de diverse wijkraden, maar dat is het dan. Ik benaderde Majoes Nuyens, die mij weer in contact bracht met haar man Nick Nuyens, ook een betrokken bewoner uit Europawijk.
We organiseerden twee historische wandelingen die gelijk mudvol zaten met belangstellenden. Het moest natuurlijk een wandeling op afstand worden vanwege corona, ook met mondkapjes. Het was noodweer, regende pijpenstelen, maar iédereen was gekomen! Het bleek een enorm succes. De deelnemers vonden het leuk, er was veel interactie. Er ligt natuurlijk heel veel geschiedenis hier.
Vervolgens overlegde ik met Nick wat we het beste zouden kunnen doen: een website of een Facebookpagina. We kozen voor het laatste. We maakten de pagina aan en langzaam kwamen er steeds meer reacties. Allerlei verhalen komen naar boven. En wijzelf brengen ook de oudere geschiedenis van vóór 1960 in beeld middels foto’s, schetsen, kaarten en historische documentatie. En met name Nick Nuyens doet regelmatig rondwandelingen, bijvoorbeeld naar het oude raadhuis aan de Zuid-Schalkwijkerweg of naar eendenkooi van Stokman.”
de eerste opgeleverde woningen in de Finlandstraat (bron: Noord-Hollands Archief / Beeldbank De Boer)
Fred van den Hoek: “Er bestaan naar mijn idee niet zo heel veel foto’s van het Schalkwijk van vroeger. Foto’s maken in vroeger tijden was natuurlijk best kostbaar. Je maakte bij wijze van spreken eerder foto’s van je familie dan van jouw straat. Ook van grote bedrijven als Fluor Daniel of VNU zie ik niet veel fotografische materiaal terug. Er is van dit toch best belangrijke stadsdeel relatief weinig beeldmateriaal gedocumenteerd. Ook van de scholen komen wel foto’s naar boven, maar niet zoveel van de scholen die alweer zijn verdwenen. De geschiedenis verandert sneller dan je kunt vastleggen.”
Fred woonde aanvankelijk in de Van Collemstraat in Haarlem-Noord, vlakbij de Meester Jan Gerritslaan en het Schoterbos. In 1972 verhuisde het gezin naar een laagbouwwoning aan de Mathilde Wredestraat in Meerwijk. Voor Fred een fijne tijd. Hij ging als kleuter naar De Meerschalk aan de Bernadottelaan, en later naar de Laurensschool voor basisonderwijs, die er naast lag. “Er werd toen nog volop gebouwd. ’s Ochtendsvroeg begonnen de heimachines al. Voor ons dienden die als wekker. Als kinderen speelden we veel bij de Meerwijkplas. In de omgeving was nog heel veel zand. Je kon onbezorgd naar buiten gaan. Heel in het begin zagen we hoe de hijskraan over een spoorlijntje liep bij de grote flat van de Forelstraat richting Elsa Brandströmstraat. Dat spoorlijntje is inmiddels een wandelpad. Ik ben gek op historie en geschiedenis. In Schalkwijk vind je natuurlijk alle sociale lagen. Eén grote doorzonwijk die begin jaren zestig uit de grond is gestampt om de woningnood in de stad te ledigen. Jonge gezinnen kwamen hier naartoe. Er was nog een verzuilde samenleving. Zo rond de jaren tachtig zijn er wel delen van Schalkwijk verpauperd. Maar nu wordt er weer heel veel gebouwd, vooral in het gebied rond het winkelcentrum. Er gebeuren goede dingen. Bij mij komt dan regelmatig de vraag op: wat wil je dat deze wijk is? Met het Genootschap kunnen we verbindingen tot stand brengen en verhalen documenteren. Ja, een eigen tentoonstellingsruimte zou natuurlijk prachtig zijn. Die staat op ons verlanglijstje.”
Marieke: “Ja, een fysieke ontmoetingsplek zou geweldig zijn. Waar we ook een soort ‘Wall of Fame’ zouden kunnen aanleggen. Er zijn best een aantal bekende personen afkomstig uit Schalkwijk. Zoals dus Irene Moors, die te gast is tijdens de Historische Middag GOSH op zaterdagmiddag 25 maart. Maar bijvoorbeeld vorig jaar was (de onlangs overleden) Peter ‘Friet van Piet’ Ruigrok van der Werven nog te gast bij ons, die we hebben onderscheiden met de titel Schalkwijker van het Jaar.”
Marieke van der Leij werd geboren in Dordrecht, woonde aanvankelijk een jaar aan de Bernadottelaan in Meerwijk, later in het Rozenprieel en ook in Engeland. “Toen ik begin jaren negentig terugkeerde naar Nederland stelde ik mezelf de vraag: waar zal ik eens gaan wonen? Ik koos voor Schalkwijk vanwege het groen. Nu woon ik alweer jaren met veel plezier in Molenwijk.”
Er zijn méér Haarlemmers die bewust hebben gekozen om in Schalkwijk te wonen. En daar komen er met de huidige nieuwbouwprojecten nog veel meer bij, maar ook uit omringende gebieden. Schalkwijk is een kleurrijk stadsdeel met oneindige mogelijkheden. Er is door Haarlemse politici zelfs geopperd om een deel van het Frans Hals Museum onder te brengen in het gebied nabij het winkelcentrum. Sport- en welzijnsorganisatie Triple Thread timmert flink aan de weg en heeft zelfs de belangstelling van het koninklijk huis getrokken, terwijl verderop natuurdeskundigen zich bezighouden met het beschermen van de groene gedeelten en de diertjes die daar leven. En onlangs was er zelfs in De Vishal aan de Grote Markt een tentoonstelling met schilderijen die Schalkwijkbewoners van hun directe leefomgeving hebben gemaakt. Schalkwijk heeft de toekomst, zou je mogen stellen. Ondertussen toont Marieke een model van de gloednieuwe mok (drinkbeker) met daarop het logo van het genootschap. ‘k Ben gewoon een stoere Schalkwijker‘, staat er op. “Die kreet mag ingeburgerd raken wat ons betreft’.
Fred en Marieke van Genootschap Oud-Schalkwijk Haarlem: ‘k Ben gewoon een stoere Schalkwijker’
Voor GOSH zijn er mogelijkheden te over. Er zijn nog tal van onderwerpen uit de Schalkwijkse historie die best wat nader belicht mogen worden, vinden Marieke en Fred. “Waar zou jij bijvoorbeeld meer over willen weten, Paul?”
De verslaggever moet heel even denken maar dan komt het antwoord: wat is er met het Zwembad (Sportfondsenbad) aan de Zwemmerslaan gebeurd? Waarom heeft dat relatief zo kort bestaan om plaats te maken voor nieuwbouw? Welke verhalen vallen daarover te vertellen, enzovoort.
Voorlopig heeft het Genootschap Oud-Schalkwijk Haarlem genoeg stof tot het verzamelen en documenteren van de vele verhalen. Allereerst gaan Marieke en Fred zich richten op de genootschapsmiddag op 25 maart.
(1) Genootschap Oud-Schalkwijk Haarlem – GOSH | Facebook
het zwembad aan de Zwemmerslaan (bron: Beeldbank De Boer/ Noord-Hollands Archief)
0 reacties