Het is een plek waar je achteloos langsfietst. En mocht je aandacht tóch worden getrokken door de muurschildering op de hoek van het Doelenplein/Gedempte Voldersgracht, dan vraag je je wellicht af wat de betekenis er van is. Toch zit er een heel verhaal achter, gerelateerd aan mensenrechtenorganisatie Amnesty International. De Haarlemse beeldend kunstenaar Ronald Ruseler was destijds betrokken bij het initiatief en weet er alles over te vertellen. Zaterdagmiddag 14 mei komt deze muurschildering opnieuw in de spotlights te staan.
door Paul Lips
Onder de schildering hoort ‘Amnesty International 1985‘ te staan. Die woorden zijn in de loop der tijd waarschijnlijk gewoon overgeschilderd door functionarissen van de gemeente, denken betrokkenen Ronald Ruseler (beeldend kunstenaar), Inge Crul (bewoner Doelenplein, redacteur wijkkrant Binnenblad) , Rob Haverkamp (Haarlem Fietsstad) en Piet Zwaanswijk (beeldend kunstenaar), die het werk nieuw leven in gaan blazen. “Juist nu – met de oorlog op de achtergrond – zijn mensenrechten weer actueel”, vindt Ronald Ruseler. Zaterdagmiddag 14 mei wordt het onderschrift ‘Amnesty International 1985’ opnieuw onder het kunstwerk aangebracht door Ronald Ruseler, Erik Prins, Jan Willem Post en Piet Zwaanswijk. Met een korte uitleg, toespraken en muziek.
De muurschildering wordt in september 1985 vervaardigd door Ronald Ruseler, Erik Prins, Jan Willem Post en de uit Chili afkomstige Gaby. Een week lang wordt er hard aan gewerkt. Een mooi voorbeeld van hoe stijlen van schilderen (Zuid-Amerikaans en Europees) gecombineerd kunnen worden tot iets nieuws. De kunstenaars zijn destijds in de veronderstelling dat de door de firma Artel beschikbaar gestelde acrylverf het minstens tien jaar zou moeten kunnen ‘houden’. Dat zijn er nu al zevenendertig geworden, al vertoont het werk hier en daar wel wat craquelé, weet Ruseler.
“Ik werd destijds benaderd door Peter Coopmans van Amnesty International. Hij zocht naar een mogelijkheid om een werk te laten maken in de sfeer van de Brigada Romana Parra, een kollektief dat in Chili voor felgekleurde muurschilderingen zorgde. Dat was ten tijde van de gekozen democratie onder Salvador Allende. Nadat het leger onder leiding van dictator Augusto Pinochet op 11 september 1973 een gewelddadige coup pleegde, werden alle muurschilderingen overgekalkt. In 1985 was Pinochet nog steeds aan de macht en vroegen we met deze muurschildering aandacht voor de mensenrechten. Kunstenaar Gaby (zijn achternaam wilde hij liever niet in de openbaarheid) was een vluchteling die met behulp van Amnesty International naar Nederland was gekomen. Na de coup zat hij eerst in een concentratiekamp.”
Functionarissen van de gemeente zorgen er eerst voor dat de muur wordt gestuukt, vervolgens gaan de kunstenaars aan de slag op basis van een schets. Ronald Ruseler heeft nog een voorbeeld van zo’n schets in zijn plakboek. “Kijk, hier zie je die doodlopende weg die ik schilderde. Uitmondend in een gezicht (de mond gesnoerd) waarvoor Erik Prins tekende. Linksonder zie je een gekweld, wellicht gemarteld gezicht gemaakt door Jan Willem Post. En Gaby maakte dat gekleurde, gekwelde figuurtje boven die doodlopende weg.”
Van het maken van het kunstwerk en de onthulling op 7 september 1985 door zanger Robert Long bestaan foto’s. Een van die foto’s van Luc van de Lagemaat (met daarop de vier kunstenaars) is door Piet Zwaanswijk als leidraad genomen voor een schildering in de fietsenstalling aan het Doelenplein. Ruseler: “Er komt vanaf zaterdag 14 mei meer duiding, meer context op die plek te hangen. Zodat voorbijgangers beter snappen om wat voor kunstwerk het gaat. Daarnaast zou ik het toejuichen als de muurschildering wordt opgenomen in kunst- en wandelroutes die er voorhanden zijn.”
‘Revival muurschildering Amnesty’, zaterdag 14 mei 2022, hoek Doelenplein/Gedempte Voldersgracht. Inloop 15.30 uur, aanvang 15.45 uur met toespraken, kunstenaars die onder leiding van Ronald Ruseler ‘Amnesty International 1985’ op de gevel schilderen, met muziek en aansluitend drankje.
artikel in Haarlems Dagblad, 5 september 1985
het schilderij van Piet Zwaanswijk naar de originele foto van Luc van de Lagemaat uit 1985
(in de buurtfietsenstalling)
0 reacties