Grote toeloop bij het Stilteconcert met de titel ‘Maanlicht over zee’ dat zondag jongstleden in de Groenmarktkerk werd gehouden. Poëzie en muziek voor een publiek van fijnproevers. Én een oefening in stilte en contemplatie. Want louter aan het slot van het concert (niet bewust niet na elk stuk muziek of elk gedicht) klonk een meer dan verdiend applaus. Het repertoire werd uitgevoerd door Rob Broek (piano), Nienke Oostenrijk (sopraan), Joachim Eijlander (cello) en Niek Vink (voordracht en regie). Priska Becking stelde het geheel samen en fungeerde de middag als ‘la tourneuse de pages’ voor de pianist. De namen van Claude Debussy en Paul Verlaine waren goed vertegenwoordigd tijdens dit sfeervolle stilteconcert.
door Paul Lips
Flink veel ‘monniken in de eigen stad’ hebben wel zin in het door Stadsklooster Haarlem georganiseerd evenement. Met op de achtergrond een gruwelijke oorlog – waar menselijke waardigheid nauwelijks meer een rol lijkt te spelen vanwege de Russische agressor – is zo’n concert als dit een mogelijkheid om in vrede samen te komen en te genieten van woorden en muziek. Niet dat dichter Paul Verlaine (1844-1896) tijdens zijn turbulente leven nou zo’n lieverdje was: hij lust er wel een (absint), heeft last van losse handjes en begint een gepassioneerde, buitenechtelijke verhouding met de jongere dichter Arthur Rimbaud, die culmineert in een ruzie waarbij Verlaine twee kogels op zijn vriend afvuurt. Het levert hem twee jaar gevangenisstraf op.
Ondertussen worden er wel fraaie gedichten geschreven, die ook in deze tijd nog op waarde worden geschat. In de loop der tijden hebben componisten regelmatig zulke poëzie getoonzet, een vorm die mij persoonlijk niet direct aanspreekt maar die je net als oesters in de loop der tijden kunt leren waarderen.
Dat het muzikale programma van een uur in een relatief korte periode door Priska Becking is bedacht en samengesteld is voor de luisteraar niet te merken. Wonderschoon pianospel van Rob Broek (met enkele gloedvolle werken voor solo-piano van Debussy) wordt afgewisseld of gecombineerd met de schitterende zang van Nienke Oostenrijk en het fraai kleurende cellospel van Joachim Eilander. Er is weliswaar een programma op papier, maar dat volgt niet exact de lijn van de uitvoering. Dat is niet erg, daardoor dien je als luisteraar de woorden op te vangen en te vergelijken met de liedtekst die door de ruimte klinkt. Ook qua vertalingen staat een en ander in het tekstblad, maar neemt Niek Vink de vrijheid om hier en daar en vers toe te voegen, zoals een van de mij nog niet bekende Belgische symbolist Charles van Lerberghe (1861-1907) over de figuur Eva, die neerzit in een ‘geur van witte rozen’ en wegdroomt in een paradijselijke omgeving van goud, waar een verre golfslag klinkt en waar bloemblaadjes in stilte neerdalen. Het gedicht maakt deel uit van de cyclus ‘Chanson d’Eve‘ uit 1904, waarvan er een aantal op muziek zijn gezet door diverse componisten, zoals Fauré en Diepenbrock. Hieronder een gedicht van Paul Verlaine dat werd getoonzet door Bernard Wagenaar, ‘La Lune Blanche‘:
Wit maanlicht boven
Doorschenen bos
Het dichte lover
Laat stemmen los
En fluistering…
O lieveling
Diep vijverbed
Weerspiegelt stil
Het silhouet
Van donkere wilg,
Waar wind in schreit…
’t is dromentijd
Een weidse vrede
Sereen en teder
Daalt naar beneden
Vanuit de hemel
Vol sterrenvuur…
O ragfijn uur.
(Paul Verlaine/ vertaling Peter Verstegen)
‘Poëzie is dat wat bij vertaling verloren gaat’, stelde een Amerikaanse dichter ooit. Er valt heel wat over de redetwisten: zou je als vertaler het rijm moeten hanteren zoals in het origineel of mag je je taalkundige vrijheden permitteren? Op het tekstblad vinden we enkele gedichten waarbij de vertalers het rijm hebben losgelaten. Neem dat gedicht over de zee van Verlaine, waarin de dichter stelt dat de zee mooier is ‘dan de kathedralen’, de zee die alle gaven heeft: ‘verschrikkelijk en teder, onmetelijk, wreed, superieur aan ons’.
Op de een of andere manier roept het begrip ‘maanlicht’ bij velen de associatie op met rust, sereniteit en nachtelijke fluistering. Een prachtig thema dus voor deze oefening in stilte, waarin ook ruimte is voor de onstuimigheid van de zee of het ritme van een zachte regen op de daken van de stad. Fijn dat het team van Stadsklooster Haarlem zulke mooie programma’s in samenwerking met de uitvoerende kunstenaars bedenkt. Een aanwinst voor de stad.
0 reacties