Op zoek naar ‘een goed ding’ bij de ledententoonstelling in De Vishal

‘CHAOS + orde – ning‘ is de titel van de jaarlijkse ledententoonstelling van De Vishal aan de Grote Markt die onlangs werd geopend. Bijna negentig werken zijn er te zien, de variatie is groot. Paul maakte een rondgang en ging op zoek naar ‘een goed ding’. Dat bleken er meer dan één.

door Paul Lips (dit artikel is ook te vinden op de website www.kunstlijnhaarlem.nl)
omslagfoto: ‘Please, tell me who I am’, Chrystl Rijkeboer (foto pl)

‘Blauw Oog’, Linda Molenaar.

Knal. Bam. De eerste klap is een daalder waard. In het intieme nisje schuin achter de balie hangt ‘Blauw oog‘ van Linda Molenaar. Gemaakt van ‘getrenst paardenhaar uit gebruikte strijkstokken’, contactlenzen, leer en glas.
In de blauwe iris zijn de contactlenzen zichtbaar. Het zwarte haar valt hier en daar nonchalant over het oog. Vakkundig gemaakt en direct opvallend. Zoek Linda Molenaar-kunst eens op internet en ontdek de veelzijdigheid van deze sculptuur- en performance-kunstenaar.

Lichtelijk chaotisch qua lijnenspel oogt ‘De touwtjes in handen houden‘ (aquarel, rijstpapier, vlies, draad) van Jeannette de Bruin, waar we een figuur zien die aan de touwtjes (draadjes) trekt waar zich kleinere figuurtjes aan bevinden. De achtergrond is dan weer overzichtelijk. Het werk zou symbool kunnen staan voor de baas-werknemer-verhouding waar we allemaal wel eens mee te maken hebben (en waar je horendol van kunt raken).

Sommige deelnemers laten het Kunstlijn-thema ‘verwarring’ terugkomen in het werk. Maar dat is dus geen verplichting, legde Renée Borgonjen tijdens de opening al uit. Want ook de zeer geordend werkende – of zelfs mathematisch opererende – Vishal-leden worden niet buitengesloten. Van strak ogende werken als van Frans Vendel of Tonneke Sengers mag je als bezoeker dus gewoon genieten. Buiten is immers de chaos (een vaak weinig menselijke wereldorde) binnen is er de vakkundig samengestelde ordening. Opvallend is trouwens hoe vaak achteloze voorbijgangers de hal even binnen komen vallen om een blik te werpen. Er is immers geen drempel – het plaveisel loopt gewoon door.

‘Zelfportret met ander portret’, Hannes Kuiper.

Tja en dat er dan een werk van Hannes Kuiper tussen hangt stemt deze razende reporter steevast vrolijk. ‘Zelfportret met ander portret‘, acryl op paneel. Het is opnieuw een ode aan de vrije fantasie waarin de realistische werkelijkheid niet van belang is. Immers: de echte Hannes heeft lange (inmiddels aardig grijze maar hier en daar nog steeds wilde) haren. Het ‘ander portret’ is een dame die naar de ‘zelf’ lijkt te zwaaien. Vrolijke vogels komen aangetrippeld.
Boven het profiel van het hoofdpersonage een liggende zon als vrouwelijke entiteit. Hannes en Christien zullen tijdens de Kunstlijn trouwens exposeren in het Badhuis Leidseplein en daar is nu al veel belangstelling voor.

Technisch ondersteuner en deelnemend beeldend kunstenaar Peter Stufkens is in de weer met het installeren van een beamer en wijst de razende reporter op kunstwerken die hem persoonlijk aanspreken. “Kijk, zo’n collage van Harm van Ee is gewoon een goed ding. Tijdens het inrichten schakel ik mijn persoonlijke voorkeuren trouwens uit, mijn taak is om alle werken goed tot hun recht te laten komen. Maar aan sommige werken zie je dus gewoon: ‘dit is een goed ding’.”
Overigens hangt er van Stufkens op deze gevarieerde tentoonstelling een fraai acrylschilderij zonder titel; met Hans Arp-achtige speelsheid en met (bijna elliptisch) ronde en verticale rechte vormen met de suggestie van ribkarton. Goed ding.

Wat gebeurt daar nou toch in dat werkje (acryl op doek) van Ilja Warmerdam? Een niet geheel herkenbaar gezicht lijkt te fluisteren tegen een mini-leeuwtje, dat op de palm van de hand heeft plaatsgenomen. Maar ‘De Leeuwenfluisteraar‘ fluistert nogal met consumptie. Is het de Nederlandse Leeuw die het laatste jaar politiek en humaan flink van slag lijkt te zijn en wel wat bemoedigende fluisterwoordjes kan gebruiken? Misschien dat de uil – symbool van de wijsheid – op het werk ernaast (van Marjan Jaspers) kan helpen met wat wijze woorden om in te fluisteren.

‘Is het gelegen?’, Madelief van de Beek.

‘Is het gelegen?‘ is de titel van het werk in de vensterbank, bedacht door het aanstormend talent Madelief van de Beek. ‘Ga zitten’ is te lezen in die vensterbank, woorden geprint met zo’n ouderwetse lettertang. Het kunstwerk is een vintage blauwe telefoon-met-draaischijf zoals we ze in de jaren zeventig pleegden te gebruiken. ‘Pak op’ staat er te lezen op de hoorn. En als je dan die hoorn naar je oor brengt hoor je iemand voor zich uit murmelen in een onbegrijpelijke monoloog. “Dat mensen soms maatschappij-berichten inspreken en jij vervolgens allerlei vaagheden hoort waar je geen touw aan vast kunt knopen, dat ergert me”, verduidelijkt Madelief. Chaos in de communicatie van vandaag de dag op kunstzinnige wijze verbeeld. Goed ding.

Langs de wand aan de noordkant van de hal hangen prima werken, zoals van Joke Breemouer, Harm van Ee, André ‘Dreas’ Evers, Marleen Dalhuijsen en Fjodor Buis. Karien Beijers doet mee met ‘Stills unfolding‘, bestaande uit blauwzwarte ‘videostills inkjet print’, zorgvuldig geschikt en ogend als een vreemdsoortige bloem. Mooi geschilderd is ‘Chaorde‘ van Theo de Bruyn, waar wanorde en orde voor een intrigerende afwisseling zorgen. De ‘Geordende chaos’ (gemengde techniek) van veteraan Jan van Wensveen charmeert door het speelse karakter. De collage ‘De Veilingmeester‘ van Bianca Vooges is knap gemaakt en heerlijk om te zien: een veilingmeester (duidelijk afstammend van een diersoort) torent boven drie figuurtjes uit die allen een fraai doekje (van Kees van Dongen-achtige kunstenaars) omhooghouden. Een tikje hooghartig is-ie wel, die meneer de veilingmeester. Die strijkt vast een dik bedrag aan commissie op.

In het midden van de zaal vinden we driedimensionale werken van diverse pluimage, van sieraden tot sculpturen. ‘Please, tell me who I am‘ (omslagfoto) van Chrystl Rijkeboer springt er voor mij uit: een figuur met ontelbare gezichtjes als uitstulpingen, de armen strekkend waar eveneens met beide handen een gelaat wordt getoond. Wie zijn wij, waar komen we vandaan en waar gaan we heen? Al die gezichten die we in het huidige tijdsgewricht moeten tonen en ophouden, daar kun je vermoeid en verward van raken.

Nog een weetje: op vrijdag 18 oktober jongstleden is tijdens de opening van deze ledententoonstelling De Vishal-Zumbrinkprijs uitgereikt. De naam Zumbrink verwijst naar Jan Zumbrink, kunsthistoricus en kunstcriticus (toen de kunstjournalistiek nog een menéér was) en docent kunstgeschiedenis aan de Hogeschool voor de Kunsten (HKU) in Utrecht. Beeldend kunstenaar Luuk Wilmering ontving de prijs voor zijn gehele oeuvre, bestaande uit collages, installaties, boekuitgaven en films. Een kunstenaar om ons de komende tijd in te verdiepen.

Ledententoonstelling ‘CHAOS + orde – ning’ in De Vishal, Grote Markt 20, Haarlem. Geopend van dinsdag t/m zaterdag 11 – 17 uur en zondags van 14.00 tot 17.00 u. Ook tijdens de Kunstlijn-weekenden geopend. Tot en met 24 november.

CHAOS + orde-ning – De Vishal