OVER DE DOOD EN SPECULAASBROKKEN: RATTEN MET VLEUGELS HOUDEN VAN ABSURDE LIEDTEKSTEN

Bovenstaande foto: Mary-Ann Kok

Het Haarlemse muziekensemble Ratten met Vleugels is een van de acts die te zien is tijdens de derde editie van het Briljant Singer-Songwriter Festival, dat zaterdag 10 september van 14.00 tot 20.00 uur wordt gehouden op het Haarlemse Nieuwekerksplein. Paul Lips bezocht een repetitieavond van de heren. 

De drie multi-instrumentalisten Jan Willem Reitsma, Thijs Launspach en Bert Apeldoorn zijn aanwezig in een bovenwoning in de Leidsebuurt, waar de oefensessie plaatsvindt. Slagwerker Ron de Gruyl is verhinderd. Ratten met Vleugels is een ensemble dat volop in ontwikkeling is, legt Jan Willem Reitsma uit. ,,We zijn druk bezig met het schrijven van liedjes.”

 

Ergens tijdens de avond heeft Bert Apeldoorn het ineens over Stampersgat. Een prachtige naam voor een dorp. Wikipedia zegt:

Stampersgat is een dorp gelegen in de gemeente Halderberge. Het ligt tussen Fijnaart en Oud Gastel.

Tot 1997 maakte de plaats, samen met Oud Gastel, deel uit van de gemeente Oud en Nieuw Gastel. Stampersgat is gelegen in het noordwesten van de provincie Noord-Brabant, aan de rivier de Dintel. Even ten westen van het dorp ligt het Mark-Vlietkanaal. De plaats wordt gedomineerd door de aanwezigheid van twee industriële vestigingen en is omgeven door zeekleipolders.

De plaatsnaam is terug te voeren op de familienamen Stouters en Stamper. Deze families bezaten er vanaf 1650 respectievelijk 1628 een hoeve. De namen Stoutersgat en Stampersgat werden als plaatsaanduiding door elkaar gebruikt. Vanaf 1725 was de naam Stampersgat dominant. De uitgang -gat heeft betrekking op de monding van een kreek.

Los van deze verklaring wordt ook wel gezegd dat de naam Stampersgat betrekking zou hebben op het stampen van de meekrap, een teelt die in deze streken voorkwam tot ongeveer 1870. Het dorp bezat twee meestoven. Mogelijk is dit een betekenis die later aan de reeds gevestigde naam werd gegeven…

 

‘Meekrap’, ‘meestoven’, termen niet je niet zo snel op Twitter of Facebook zult tegenkomen, dunkt me. De meekrap blijkt de naam van een plant, basis voor de rode kleurstof alizarine, die in stoven werd verwerkt. Met deze stof werd textiel en leer gekleurd, alsook pigmenten en olieverf of lijmverf.

Overigens beschikt het huidige Stampersgat tevens over een heus smartlappenkoor, dat de naam ‘De Kreunende Tram’ draagt. En dan is er nog dweilband ’T Kan Nog Net’ en zeemannenkoor ‘De Kreekrakkers’.

Deze informatie kunt u als lezer direct weer vergeten. Bert Apeldoorn: ,,Na een acteursklus in Zeeland reed ik op de weg terug naar het noorden, en kwam langs het gehucht Stampersgat. Ik ging fantaseren wat er zich zoal in dat dorp kon afspelen. Vervolgens ben ik ook krantenberichten gaan nazoeken. Ineens had ik een liedje. Ik heb de melodie genomen van ‘In the Neighborhood’ van Tom Waits, een artiest door wie wij ons als Ratten met Vleugels graag laten beïnvloeden.’’

Het resultaat is een prachtig nummer, dat wordt bevolkt door bonte figuren die eitjes met spek bakken, een robbertje vechten na een vrolijke carnavalsavond, of praalwagens bevolken waarmee door het dorp wordt geparadeerd.

Jan Willem Reitsma: ,,Ik hou van muziekacts die gekke, vervreemdende teksten schrijven. Ratten met Vleugels is een popgroep met theatrale elementen. Bert is werkzaam als acteur, en zelf had ik ook aspiraties om theater te maken. Ik ben werkzaam als vertaler, dus dagelijks bezig met teksten, en hoe die moeten klinken. Dat helpt als ik zelf teksten schrijf: je kunt in een tekstregel vaak overbodige woorden weglaten. Een tekst moet aan alle kanten kloppen.’’

Bert Apeldoorn: ,,De dood is wel een terugkerend thema bij ons.’’

Met Bert speelt Jan Willem al heel lang samen, maar Thijs leerde hij nog maar kort geleden kennen tijdens sessies op de zondagavond in café De Vijfhoek. Eerder sleurde Ron de Gruyl hem de Haarlemse popscene in, na een jamsessie in café De Flapcan. Ratten met Vleugels delen een interesse in absurde teksten, niet-alledaagse instrumenten (‘veel van ons instrumentarium kun je bij de gemiddelde ijzerhandel aanschaffen, maar dit tamboerijntje kocht ik voor een paar euro bij de kringloop’), speculaasbrokken en thee. ,,Speculaasbrokken zijn heel belangrijk bij Ratten met Vleugels’’, aldus Thijs. Launspach’s favoriete nummer van de groep is ‘Kerstmis naar de kerk’, over een man die één dag in het jaar trouw naar de kerk gaat, maar er een wel erg bizarre hobby op na houdt.

Ook ‘Boekenkennis’ is een lied dat steevast op succes kan rekenen, legt Jan Willem Reitsma uit. Het gaat over een sinjeur die een deeltje uit het verzameld werk van de beroemde letterkundige Marcel Proust heeft geleend en nimmer heeft teruggebracht:

‘…Op zoek naar de verloren tijd/ Ik wist niet wat ik moest/ Een klein onmisbaar deeltje kwijt/ Uit het werk van Marcel Proust…’

PAUL LIPS

Zaterdag 10 september spelen Ratten met Vleugels om 15.00 uur tijdens het Briljant Singer-Songwriter Festival op het Nieuwekerksplein.

https://www.facebook.com/singersongwritercirkelhaarlem/