Verstilling in tijden van kermisgetetter: ‘Wie spreekt voor Vis’ in De Vishal

De mens is in sneltreinvaart bezig roofbouw te plegen op de aarde. We zijn een ware kampioen in het slopen, ruïneren, te gronde richten en verwoesten van de bol waar we op leven; om van de bio-industrie en het dierenwelzijn nog maar te zwijgen. Luisteren naar de fluisteringen van de natuur in brede zin, dat is het vertrekpunt van de tentoonstelling ‘Wie spreekt voor Vis’ in de Vishal aan de Grote Markt. De expositie is daar nog tot en met zondag te zien. 

door Paul Lips

April is eigenlijk niet zo’n beste periode voor een tentoonstelling vol ‘fluisteringen’, waag ik te stellen. Het getetter van de kermis en het gegil van lieden die telkens opnieuw de lucht worden ingeslingerd overheerst de Grote Markt in zo’n maand. Plat vermaak met rinkelende kassa’s. Zulks hadden de beeldend kunstenaars Piet Zwaanswijk (1947-2024) en George Anderson in april 2017 goed in de smiezen toen zij kwamen met een oorverdovende groepstentoonstelling onder de naam ‘Keekwolk‘. Totale gekte samengeperst in een weergaloze expositie die bijkans de ‘meeste bezoekers ooit’ trok in de geschiedenis van de kunstruimte. Was Piet er nog maar, denken we hardop.
En zo zou je het dus eigenlijk moeten doen: op een keiharde manier tegengas geven aan die volkse verpozing die de ‘kermissencoördinator’ en zijn kornuiten jaarlijks uitstallen. Het liefst met zo veel mogelijk herrie en ophef.

Enfin, curator Didi Overman koos met ‘Wie spreekt voor Vis‘ voor overpeinzing; contemplatie. Op kunstzinnige wijze de natuur (zowel plant als dier) een stem geven om voor zichzelf te laten opkomen. Een mooi uitgangspunt. Want ondanks dat veel aardbewoners de natuur te hulp proberen te schieten – zijn veel machthebbers vooral bezig om herstel van de natuurgebieden zo lang mogelijk te traineren, te vertragen, uit te stellen.

Tentoonstellingen in De Vishal zijn voor mij persoonlijk het leukst en meest interessant als er iets met de langgerekte ruimte wordt gedaan. Ingrepen in de ruimte. Iets geks.
Dat is bij ‘Wie spreekt voor Vis‘ het geval. Bij binnenkomst is er een echoput met een golvende introductiefilm van de negen exposanten. Vervolgens staat de bezoeker oog in oog met een enorm vogelnest, waar plaatsgenomen kan worden en het audioverhaal ‘Wie spreekt voor Wolf‘ (ingesproken door Pat van Boeckel) met koptelefoon kan worden beluisterd.

Bij haar eigen werken ‘spreekt’ Didi Overman voor ‘aarde’. Onder enorme houtskooltekeningen (op de een een liggende dame, op de andere een staande) is een hoeveelheid donkere aarde uitgestort. Dat vormt een bijzonder geheel, en is prachtig getekend.

Waar gaat de blik naar toe bij zo’n tentoonstelling. Naar zo’n kop met als titel ‘Dar‘ vevaardigd door Karola Veldkamp, in de stijl die we vaker van haar hebben gezien. Niet direct een spannend beeld naar mijn idee, maar interessant omdat het object dit keer gemaakt is van bijenraat en stof van dode bijen.

De blik gaat naar die grappige ‘Vleesetende Plant‘ van Linda Molenaar, gemaakt van leer, polyester en staal en varkensvoortanden (onderkaak) uit een slachthuis.
Verderop zien we ‘Strop-Das‘, een werk dat het dier de das verbeeldt waarbij gebruik is gemaakt van autobanden.
Op een eerdere Vishal-tentoonstelling zag ik ‘Blauw Oog‘ (gemaakt van getrenst paardenhaar uit gebruikte strijkstokken’) van Linda en werd subiet fan van haar werk. In december stuitte ik bij Athenaeum Boekhandel Haarlem op een prachtig boekje over haar kunst, zo’n uitgave die je niet kunt laten liggen.
Onderaan dit artikel vindt u de opname die werd gefilmd in I-Park, East Haddam, Connecticut in de Verenigde Staten, waarbij de kunstenaar verwoede pogingen doet zichzelf in een cederhoutsnippers-kostuum te hijsen teneinde een boom te kunnen knuffelen. Dit bewegende kunstwerk is in de Vishal op beeld te zien. Linda Molenaar is volgens de informatie een visueel sprookjesverteller, die sculpturen maakt en performances verzorgt waarbij ze de relaties onderzoekt tussen de mens en de dieren die in en met ons leven. Vaak bevat haar werk geestige elementen, daarom spreekt het me aan.

Mooi om te zien wat je allemaal met visnet en katoengaren kunt doen, zoals bij Karin van der Molen. Ook haar videokunstwerk ‘Transformation‘ (onder dit artikel te zien) intrigeert. Of wat je kunt maken van een krultak van de krulhazelaar, zoals bij Karola Veldkamp. Het drieluik ‘Nachtschade‘ van fotograaf Hans de Bruijn – de zee bij nacht – toont een beeld van natuur ‘zonder lichtvervuiling’. De ‘Mosselbank‘ van Sylvia Blickman geeft weer een bredere kijk op haar kunst.

Als liefhebber van de zogeheten ‘echte post’ (‘échte post is leuker’) trekt de installatie ‘Slakkenpost’ van Ellen van Putten de aandacht van De Razende Reporter. Het interactieve werk bestaat uit onder meer een schrijftafeltje, stoeltje, tekening, houten box met briefjes, een potje oost-indische inkt met kroontjespennen. Bezoekers kunnen ter plekke een ‘slakkenpost-briefje’ schrijven en/of tekenen. En dat werkt, zo blijkt. Aan de wand is een waar boeket van geschreven briefjes geprikt, met bijdragen uit landen als Colombia, Duitsland, België, Polen, Spanje enzovoort. Want gelukkig weten ook toeristen de Vishal steevast te vinden.

Sommigen vlijen zich op het ledikant midden in de ruimte, onderdeel van de installatie ‘Om hier te landen‘ van Sara Vrugt. Je kunt daar een koptelefoon bij op doen en een moment bezinnen, starend naar het blauw van het hemelgewelf – én naar een waaier van dierenbotten. De sferische soundtrack – die associaties oproept met de oneindig golvende zee – doet de rest.

====================

‘Wie spreekt voor Vis’ met werk van Sylvia Blickman, Pat van Boeckel, Hans de Bruijn, Karin van der Molen, Linda Molenaar, Ellen van Putten, Didi Overman, Sara Vrugt, Karola Veldkamp. In de kleine zaal werk van Ada Leenheer. Te zien tot en met zondag 11 mei, De Vishal, Grote Markt 20, Haarlem.

Komende zaterdag 10 mei is er een zogeheten ‘contextprogramma’ in en rond De Vishal, aanvang 12.00 uur.
Dan brengt singer-songwriter Fons Stam zijn lied ‘In dit bos’ ten gehore. Vic van Pieterson, stadsflorist en natuur-inclusieve tuinman, neemt het aanwezige publiek mee op een kleine expeditie naar de nabijgelegen Wijngaardtuin, waar je wordt uitgenodigd om de omgeving vanuit het perspectief van de plant en het dier bekijken. Vervolgens wordt het programma voortgezet in de Vishal waar onder leiding van gastcurator Didi Overman de ervaringen verwerkt kunnen worden in een tekening of een korte tekst. Toegang is gratis en voor koffie en thee wordt gezorgd.

Linda Molenaar, ‘Tree Pose’: 

=======================

Karin van der Molen, ‘Transformation’: 

==================

TOEGIFT: