Haarlemse Margriet Gehrels (46) is beeldend kunstenaar met een specifieke eigen stijl. Ze exposeert regelmatig, solo en in groepsverband. Ze studeerde in de jaren negentig aan de Academie voor Beeldende Kunsten Sint Joost in Breda en woont momenteel in het Houtvaartkwartier. Onlangs stelde Margriet Gehrels haar Project PELGRIM tentoon in Haringbuys in Aerdenhout, waarmee ze veel lof oogstte. Ze heeft een atelier aan huis, dus tijd voor een Spaarnestroom-bezoek. Op gepaste afstand.
Hoe is de stemming?
,,De stemming ging van vrolijk gespannen naar bijzonder chagrijnig ( – na de afkondiging van de gedeeltelijke lockdown en het daarmee verbieden van de Kunstlijn – ) en toen weer naar hoopvol. Daarna volgde daadkrachtig & actief! Woensdag na de persconferentie had ik er even flink de pe in, maar dat werd vrij snel overgenomen door een gevoel van dat we juist nu niet stil moeten gaan zitten. Exposeren kan nog steeds, is niet verboden, maar kan alleen niet onder de vlag van de Kunstlijn.
Het plan was te exposeren met het Wijngaardcollectief in de Wijngaardtuin en met drie andere kunstenaars in De Garage. Maar we konden niet genoeg mensen enthousiasmeren voor de Wijngaardtuin en zelfs niet iedereen voor De Garage, Toch gaan Didi Overman en ik ons recente werk daar – in De Garage, tijdens wat het Kunstlijnweekend had moeten zijn – laten zien, gewoon omdat we iets fijns willen doen. Adres: Kennemerstraat 11a zwart. Inclusief performance buiten (bij goed weer), door Julia Henneman. Dus… zó is de stemming nu!”
Je werk ‘Sheets of Haze’ hangt hier in de huiskamer. In de bekende Margriet Gehrels-stijl…
,,Ik heb inderdaad een eigen stijl, zoals elke kunstenaar lijkt me. Mijn werk wordt praktisch altijd wel herkend, dat klopt. Ik werk met olieverf en oliepastel. Oliepastel is een soort krijt op oliebasis. Olieverf blijft lang nat, dus kun je lekker laagje op laagje schilderen. Bij mij zijn dat dúnne laagjes. Geen dikke klodders. Ik heb een tijd heel groot gewerkt, maar de laatste tijd werk ik vooral klein. Momenteel is het vooral het kleine wat ik wil vertellen. Het begint met een idee, een gevoel wat ik wil neerzetten. De werken zijn altijd gebaseerd op persoonlijke herinneringen, die mijn verhaal vertellen. De nadruk op ‘persoonlijk’, ik weet ook niet of de herinneringen kloppen, maar voor het beeldend verhaal maakt dit niet uit. Ik start vanuit een kleine herinnering en werk dit uit, vaak in serie. Al schilderend of tekenend kom ik in een bubbel terecht en kan ik het de ene keer in een half uur heel duidelijk op doek of papier zetten. Anderzijds kan ik soms maanden aan een klein werkje zitten prutsen.”
We zagen natuurlijk jouw ‘Project Pelgrim’ langs komen op social media. Wat is dat voor project?
,,Een project waarbij ik in de voetsporen ben getreden van mijn vader Aak. Hij overleed toen hij 45 jaar was, ik was toen 7 jaar oud. Toen ik zelf op die leeftijd gekomen was wilde ik me gedegen verdiepen in het verhaal van de – door mijn vader uitgezette – wandeling van Halfweg naar de Waterleidingduinen. Een wandeling van 17 kilometer. Veel mensen haakten aan en liepen van begin tot eind mee. De avond van tevoren verstopte hij blikjes fruit en pakken sap achter een stenen bank in de Haarlemmerhout – dat gedeelte bij Dreefzicht – om daar de volgende ochtend bowl van te maken. Zo kon iedereen weer met nieuwe energie de tocht hervatten. Dit was slechts één van de dingen die mijn vader voor die tocht verzon. Ik stelde me dus de vraag: wie was die man die iedereen meekreeg, zo initiatiefrijk was en vol energie zat? En hoe goed ken je je vader als je zelf zeven jaar oud bent wanneer hij overlijdt? En hoe goed kun je je vader leren kennen als je dezelfde tocht loopt als hij 45 jaar geleden? Om die vragen te kunnen beantwoorden, ben ik de wandeling eerst helemaal gaan reconstrueren. Met de expositie in Haringbuys als beeldend resultaat.”
,,Aan ‘Project PELGRIM‘ heb ik een jaar gewerkt. Het werd een installatie bestaande uit tekeningen, schilderijen, onderzoeksdocumenten, kijkdozen, projecties en filmmateriaal. Ik baseerde me op mijn herinneringen, tekende uit m’n hoofd. Onderdeel van de tentoonstelling was een leporello van 8,5 meter die de wandeling verbeeldde. Ook het fenomeen ‘kijkdozen’ maakte deel uit van de installatie. Die vind ik altijd zo fascinerend. En van die oude dia’s, compleet met projector. Heb ook gebruik gemaakt van 8mm film. Alles werd één geheel in het Haringbuys, een ruimte vol herinneringen. En veel bezoekers. Er kwam zelfs één mevrouw langs die de wandeling die dag zelf nog een keer gelopen had, gewoon omdat ze er zulke mooie herinneringen aan beleefd had. Ze noemde het haar eigen pelgrimstocht. Dat is toch geweldig?”
Waar groeide je op?
,,Op een boerderij aan de IJweg in Zwanenburg. Met de kerk van Halfweg als ijkpunt waar iedereen ’s zondags samenkwam. De kerk was zo’n beetje het ‘LinkedIn’ van die tijd, dat was je netwerk. We hadden thuis altijd mensen over de vloer, ook vluchtelingen, iedereen was welkom. Mijn vader was een boer die ook schilderde. En best goed, kijk maar naar dat schilderijtje wat daar op de ezel staat. Een nageschilderde versie van ‘Terras bij avond‘ van Vincent van Gogh. Mijn vader Aak was bescheiden, meer een man van daden dan van woorden. Een uitvinder. In de grond van de schuur had hij bijvoorbeeld een heel gangenstelsel gemaakt met ventilatoren, zodat de aardappels goed droog bleven en niet gingen rotten. En bij de open haard had hij een ‘kiepbank’ gebouwd. Stond de bank de ene kant op ‘gekiept’, dan zat je voor de haard en kiepte hij de andere kant op, dan zag je de woonkamer. Een carrière als uitvinder? Dat had misschien best gekund. Ik denk alleen dat hij daar toch wat te bescheiden voor was.”
Hier in je atelier staat het woord ‘speelsheid’ op een muur geschreven…
,,Speelsheid vind ik heel belangrijk! Het is ook een belangrijk stuk in mij, zonder dat het kinderachtig wordt. Spelen moet je nooit verleren, daardoor blijf je dichtbij jezelf. Of ik kan leven van mijn kunst? Het idee van geld verdienen heb ik losgelaten. Het vertellen van het verhaal vind ik belangrijker. Ik kan in mijn levensonderhoud voorzien doordat ik twee dagen in de zorg werk, in de creatieve dagbesteding. Op dit moment uiteraard met inachtneming van de coronamaatregelen.”
Kun je enkele namen noemen van kunstenaars die jou inspireren?
,,Christian Boltanski is een veelzijdig kunstenaar van wie ik de installatie ‘Na’ in De Oude Kerk in Amsterdam heb gezien. Hij doet heel veel met herinneringen, ook van mensen die hij niet persoonlijk kent of heeft gekend.”
,,De tekeningen van Picasso vind ik ook geweldig, omdat hij het vanuit één lijn doet, zoals bij die stieren. Zijn grafiek is trouwens ook erg mooi.”
,,En Pierre Klossowski, vanwege die prachtige, levensgrote tekeningen met kleurpotlood. Een als kluizenaar levende heer uit een adelijk geslacht, die ook bekend geworden is als schrijver.”
,,Qua literatuur hou ik van het werk van Renate Dorrestein. Een wijze vrouw met een groot oeuvre. Vooral die vroege bizarre verhalen van haar vind ik mooi. En Griet Op de Beeck, bekend van het boek ‘Kom hier dat ik u kus‘.”
,,Graag tip ik ook nog de korte animatiefilm ‘Father and Daughter‘ uit 2000 van Michael Dudok de Wit, over een meisje dat opfietst met haar vader, afscheid neemt, en vervolgens telkens terugkeert naar de plek waar ze afscheid namen.”
Tot slot, van welke muziek hou je, en welke clip mogen we bij dit interview plaatsen?
,,Ik ben gek op oude muziek, zoals van Cole Porter, Billie Holiday en Nina Simone. Stemmen die niet helemaal ‘kloppen’. En de stem van Louis Armstrong, die vind ik helemaal te gek. Daarom kies ik voor het nummer ‘Jeepers Creepers‘. Omdat dit nummer me altijd vrolijk, alert en actief maakt. Ik heb ooit gezegd: als ik in coma raak dan moeten jullie dit nummer voor me draaien. Dan is de kans groot dat ik weer ontwaak!”
INTERVIEW: PAUL LIPS
FOTOGRAFIE: REMCO VAN DER KRUIS/PROPER PICTURES
Wat mooi om dit te lezen! Hoe een veel te vroeg gestorven vader tot mooie kunst kan inspireren.