Mirjam Verschoor (1975) is beeldend kunstenaar en maakt digitale collages waarbij zij zeventiende-eeuwse klassieke stillevens vermengt met hedendaagse afvalfotografie.
Daarnaast maakt zij stillevens waarin subtiele, ‘bitterzoete’ waarschuwingen met betrekking tot thema’s als vergankelijkheid, overconsumeren, dierenleed, Big pharma, of ‘ai’ zichtbaar zijn. Op de nieuwe tentoonstelling ‘Bloom’ in Paleis Het Loo te Apeldoorn is haar werk ‘Trash Bouquet’ de hele zomer te bewonderen. Mirjam woont in de Vijfhoek. Met de kreet “Welkom in mijn gekte” ontvangt zij de razende reporter en fotograaf in haar mini-museum aan huis.
INTERVIEW: PAUL LIPS
FOTOGRAFIE: REMCO VAN DER KRUIS
Hoe is de stemming?
“Goed. Het is natuurlijk fantastisch om vertegenwoordigd te zijn met een kunstwerk in de prachtige tentoonstelling: ‘Bloom’ in Paleis Het Loo. Een grote eer. De expositie ziet er fantastisch uit.”
Je bent druk met het maken van nieuw werk begrijp ik.
“Naast het maken van nieuwe opdrachten, maak ik momenteel vrij werk dat gaat over onderwerpen die in de schaduw van de samenleving leven. Waar we – net als bij fysiek straatafval – bij wegkijken, wat we liever niet zien of gewoon gedogen. Deze onderwerpen zet ik in het licht met mijn kunstwerken, om zo te laten zien dat veel niet normaal is wat we wel normaal zijn gaan vinden. In dit werk hier zie je bijvoorbeeld alle pijn vermijdende en genotzoekende middelen (verslavingen) die ons authentieke zijn – het pure bloemstuk in de achtergrond – afdekken. Als je een beetje depressief of somber bent krijg je al prozac voorgeschreven. En als je als 8-jarige druk bent in de klas dan krijg je een enkeltje psychiater, wat DSM-5 etiketten en kom je terug als Ritalinnetje met nog meer gedrags- en groeistoornissen als gevolg. Bovendien ben je dan ‘anders’ en hoor je er niet bij. Als je niet voorzien wordt in de basisbehoeften lijkt het haast onmogelijk om je authentieke pad te volgen in je verdere leven. Je denkt toch dat er iets mis met je is en je gaat je aanpassen.
Dit terwijl trauma meestal de onderliggende oorzaak is, maar dat woord leer je niet als je medicijnen studeert, laat staan de betekenis en impact ervan. Nee, we onderdrukken de boel wel met medicatie en houden verslavingen in stand. Zo voeren we een ware oorlog tegen trauma.”
Je bent bekend om je werken onder de noemer ’tribecalledtrash’. Kunst gemaakt van en geïnspireerd door vuilnis, trash…
“Ik woonde in Amsterdam in 2014, zo begon het. In de wijk kwam ik steeds grote bergen grof vuil tegen. Dat fascineerde me. Helemaal ’s avonds onder het licht van een straatlantaarn leek het wel een stilleven. Zo’n vier jaar ben ik als een nerd rondjes gaan lopen met behulp van de afvalkalender, eerst in Amsterdam en later ook in Haarlem.. Ik wist toen nog niet waarom.
Toen ik in 2018 stilviel vanwege een burn-out en hernia kreeg ik eindelijk headspace om er iets creatiefs mee te doen. Enkel foto’s van afvalbergen exposeren vond ik te makkelijk. Ineens kwam het idee: de link met stillevens uit de 17de eeuw. Vroeger hadden we bezit om mee te pronken, dat zie je op die stillevens. Maar dan wel met de boodschap ‘hecht niet aan spullen want alles is vergankelijk’. Vandaag de dag zijn we doorgeslagen ofwel ‘bezeten van spullen en laten de bergen afval zien hoe ver we verwijderd zijn van onszelf, de natuur en elkaar. Ik begon het meest gangbare afval te herkennen: fietswielen, blikjes, matrassen, harken, verfrollers enzovoort. Ik zag een soort ritme. Prachtig en tragisch tegelijk. Hoe kortstondig we omgaan met spullen zegt ons iets over de gefragmenteerde vluchtige tijd waar we in leven. Ik maak ook werken in opdracht voor mensen die een dierbare verloren hebben, ziek zijn of juist het leven willen vieren. Dan ik bij mensen op bezoek en vraag ze of ze hun meest waardevolle spullen willen verzamelen en bijbehorende herinneringen met mij willen delen. Ik fotografeer deze objecten daarna los en maak er dan een ‘Stil Leven’ op maat van: Memento Vitae – Herinner mij het leven.”
Laten we even teruggaan naar de Kunstlijn van afgelopen jaar. Jouw werk ‘From Eden With Love’ kreeg daar de tweede prijs van de jury. Een blik op het paradijs van Adam en Eva met allerlei eigentijdse aspecten. Én… met vergrootglas ernaast! Zodat het publiek erbij kon inzoomen. Want de grootte van het werk moest immers op Kunstlijn-formaat zijn. Het leverde jou de tweede prijs van de jury op. En dit digitale werk kon maar liefst vijf keer worden verkocht.
“Ik had me laten inspireren door het thema van de Kunstlijn, ‘liefde’. Ik ging terug naar de oorsprong, het Hof van Eden. Omdat het formaat voor de centrale expositie bij Kunst Centrum Haarlem dertig bij dertig centimeter moet zijn, had ik een paar jaar daarvoor een werk ingestuurd met enkel een detail. Maar dat werkte niet. Het verkocht ook niet. Toen dacht ik: ik hang een loep er bij. Dat bleek een hit. Je moet de details kunnen zien.
Dus voor het thema ‘liefde’ ben ik even terug naar de oorsprong gegaan, want ik ben christelijk afgericht vroeger, haha. Daar ben ik trouwens nog steeds dankbaar voor hoor. Dus ik verdiepte me in het Hof van Eden en zocht wat daarover geschreven was. Toen kwam ik een wonderlijke tekst tegen in Genesis. Over wat God zei tegen Adam nadat de onderdanige Eva uit zijn rib was geschapen: ‘heers over de aarde en al het gedierte wat kruipt en onderwerp haar‘. En toen dacht ik: wat geinig, dat hebben we gedáán! Da’s helemaal niet geinig natuurlijk. Kijk hoe we met dieren zijn omgegaan, die zijn we gevangen gaan zetten, gaan opzetten, met stieren gaan vechten, kiloknallers gaan creëren enzovoort. Dus je ziet heel veel dierenleed, circusartiesten, gekooide dieren, een robothond, een paard van Troje met AI, dieren aangelijnd met tuigjes, paarden waar hormonen uit het bloed wordt gefilterd om varkens beter mee door te fokken. En ondertussen worden we afgeleid door mooie verhalen over windmolens, industrie, fancy datacenters, wolkenkrabbers, een sprookjespaleis. Alles wordt ons mierzoet voorgeschoteld, kleurrijk verpakt, en ondertussen is er ruimte om nog meer controle door te voeren met behulp van beveiligingscamera’s, algoritmes en drones. Hier heb ik die bitterzoete reflectie op gemaakt.”
Waar groeide je op?
“In IJmuiden, vlakbij het Zeeweg Ziekenhuis. De eerste 3 jaar van mijn leven had ik een ernstige auto-immuunziekte waardoor ik nauwelijks weerstand had en erg veel ziek was. Later woonden we op de Julianakade en weer later in een straat achter de Lange Nieuwstraat.
Daar heb ik van mijn vierde tot mijn twaalfde een hele fantastische jeugd gehad. Ik had een hele leuke leraar op school, meester Frans. Ik zat namelijk in een hele heftige klas en er was geen docent die ons aandurfde. Op één na. En dat was meester Frans Serné. Hij nam ons mee in de volledige beleving van thema’s als: Japan, Hindoeïsme, afval & recycling en WO2. Het hele lesgeven stond dan in het teken van zo’n thema. Onvergetelijk en vormend! Ik was in die periode best verlegen, maar ook snel afgeleid en veel aan het giechelen. Later toen ik in de mode werkte vond ik het vreselijk dat ik moest vertellen dat ik uit IJmuiden kwam. Nu ben ik enorm trots op mijn roots.”
“Na het Ichtus College in Driehuis ging ik naar de modeacademie. Ik wilde iets creatiefs doen. Ik was als kind al creatief: ik tekende, schilderde, maakte poppenhuizen, oorbellen, creëerde leuke hoekjes. Dus ik wilde naar een Mode academie Charles Montaigne. Dat is tegenwoordig het AMFI, Amsterdam Fashion Institute. Ik weet nog dat m’n vader gekscherend zei: nee hè, dan moet ik nog een baan erbij nemen omdat jij naar een particuliere opleiding wil. Aan het eind van het jaar had ik een jurk gemaakt van chipszakken. En m’n vader reageerde: nee hè, heb ik hier nou zoveel geld voor betaald. Dan loopt ze in een jurk van chipszakken. In het tweede jaar zeiden de docenten: Mirjam, jij bent veel te autonoom, jij zou naar de Rietveld moeten gaan. Ik ben gaan kijken, maar heb toen besloten mijn zinnen te zetten op het AMFI omdat een beetje structuur echt nodig was voor mijn drukke creatieve brein en ik was pas 17. Uiteindelijk heb ik gekozen voor de richting Design & Styling. Daar heb ik van alles geleerd wat te maken heeft met prognose styling, kleurkennis, stijl, structuur, textuur enzovoort. Wat ik nu eigenlijk nog steeds gebruik. Aan de ArteZ in Arnhem heb ik mijn Masters gehaald. Daarna heb ik verschillende commerciële banen gehad in de PR & communicatie waaronder SBS, G-Star, Nudie Jeans, Rob Peetoom, Ekhartyoga en nog meer. Je kunt het zo gek niet bedenken. Ik kan best goed herrie maken voor bepaalde merken. Maar dan dreigt het gevaar dat je alleen maar vanuit je koffer leeft (zoals in de periode G-Star) en gillend gek wordt in zo’n snelle commerciële wereld.”
En nu dan ‘Bloom’, de grote tentoonstelling in Paleis Het Loo. Daar wordt ook bij genoemd Prinses Mary II (getrouwd met koning-stadhouder Willem III), over wie jij zegt dat zij een soort influencer avant-la-lettre was. In Engeland was het namelijk al heel gewoon om bloemen van buiten – binnen in vazen te zetten en Prinses Mary II introduceerde dit ook in Nederland door alle woonvertrekken te voorzien van een vaas met bloemen. De conservator van Paleis Het Loo koos het ‘Trash Bouquet’ uit jouw serie ‘Van Bezit Naar Bezeten’. Dat werk is tot 1 september aldaar te zien.
“Dat is een van mijn oudere werken, gebaseerd op een zeventiende-eeuws schilderij van Abraham Mignon: ‘Stilleven met bloemen en een horloge’. Het origineel wordt ook tentoongesteld in Paleis Het Loo. Ik heb een hedendaagse interpretatie gemaakt met afval, onder meer met fietswielen, kunstbloemen, verfrollers en een verroeste hark. Geweldig dat ze het tentoonstellen.”
Tot slot: we vragen elke geïnterviewde welke videoclip wij onderaan dit artikel mogen plaatsen…
“Wende Snijders. Zij maakt van haar zielenpijn iets moois en raakt velen. Zoals ik ook van al die ‘shit’ iets moois probeer te maken en daarmee harten hoop te raken.”
Tentoonstelling ‘Bloom’, met werk van Bas Meeuws, Mirjam Verschoor, Hanneke Frankema, Jos Agasi, Richard Hutten, Linda Nieuwstad, Natasja Sadi, Eelco Brand, Carla van de Puttelaar, Stine Berg Evensen, Floor Nijdeken, Esmee Winkel en Claes Iversen. Tot en met 1 september 2024 in Paleis Het Loo, Koninklijk Park 16, Apeldoorn.
Bloom – Tentoonstelling over bloemen die al je zintuigen prikkelt | Paleis Het Loo
Alweer zo’n artikel van de hand van Paul dat een voor mij onbekende kunstenares in de schijnwerpers zet. Gelezen het artikel zie ik een overeenkomst tussen dat wat Paul regelmatig op straat fotografeert en op Facebook zet en hetgeen Mirjam tot kunst verheft. Ieuk om de achtergrond en ontwikkeling van Mirjam te lezen en tot welke bijzondere kunstuitingen dit geleid heeft.